Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
E.Nowicka,
Ś
wiatcz
ł
owieka–
ś
wiatkultury,Warszawa2009
ISBN978-83-01-15936-8,©byWNPWN2006
52
Rozdział2.Podstawowepojęciaantropologii
kulturowychnienależywięcpotnaczolebiegnącegoczłowieka,mocz,który
musicojakiśczasoddawać,alesposóbwycieraniaczołachustkątrzymaną
wkieszeniczysposóbkorzystaniazokreślonegorodzajuustępu.Również
przyczyny,dlaktórychworganizmieludzkimzostajeuruchomionybiologicz-
nymechanizmwydzielaniasiępotulubprzyspieszonegogromadzeniasięmo-
czuwpęcherzu,mająpodłożekulturowe.Człowiek,któryprzekraczakultu-
rowetabuobawiasięnadprzyrodzonychkonsekwencjiswojegoczynu,poci
się.Sambiologicznymechanizmwydzielaniapotuniejestwyuczony,lecz
przekazanygenetycznie,uruchamianybywajednakczęstozprzyczynkulturo-
wych.Dokulturynależysposóboddawaniaperspektywywmalarstwieirzeź-
bie,aniezdolnośćwidzeniagłębiprzezoczyczłowieka.
Sposobyuczeniasiękulturymogąprzybieraćrozmaiteformy.Możnasię
uczyćkulturywsposóbcelowyiświadomy,aletakżewsposóbnieintencjonal-
ny,anawetnieświadomy.Touczeniesięmożebyćwynikiembiernegonaśla-
downictwalubświadomegoinstruktażu.
Pozostałonamjeszczeustalenie,comożebyćprzedmiotemspołecznego,
czylipozabiologicznegoprzekazu.Sątoprzedewszystkimwiedza,informacje
orzeczachiludziach,czyliosposobiedziałaniaświata,orazwartości,czyli
normywskazującewłaściwewokreślonychsytuacjachsposobyzachowania,
myślenialubprzeżywania.Wgruncierzeczydokulturymożenależećwszyst-
ko,czegoczłowiekmożesięnauczyć.WspomnianyjużPhilipBagbywszyst-
kietezjawiskanazywazachowaniami,przyczymdzielijenazachowaniaze-
wnętrzneiwewnętrzne.Tepierwszesąłatwoobserwowalne,drugiezaśsą
trudniejdostępne,gdyżzachodząwpsychicejednostekimogąbyćobserwo-
wanelubprzekazywanetylkopośrednio.
1.4.Istotnecechyzjawiskkulturowych
Istniejewielecechzjawiskkulturowych,któreniezawszelubwręczrzad-
kowchodząwskładdefinicji,choćwytyczająkierunkiimożliwościbadania
tychzjawisk.Teorieantropologiczneróżniąsięmiędzysobąakcentowaniem
różnychwymiarówkultury.
KulturamawymiarczasowyKulturarozumianawsensiezarównoatry-
butywnym,jakidystrybutywnymcharakteryzujesięrozciągłościąwczasie.
Kulturarozumianawsensieatrybutywnym,jakocechaludzkości,zmieniałasię,
rozwijałaikumulowaławmiaręupływuczasu.Doświadczeniakulturoweludz-
kościgromadziłysięnabierającnowychjakości.Równieżwsensiedystrybu-
tywnymkulturajakozbiórcechokreślonejzbiorowościistniejezawszewpla-
nieczasowym:rozwijasię,przeżywarozkwitiupadek,maswojąhistorię.
Pierwszeteorieantropologiczne,powstałenagrunciemyśliewolucjonistycznej,
skupiłyuwagęnaaspekcieczasowymrozwojukulturywsensieatrybutywnym.
