Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedmowa
XXVI
możliwe,podkątemtaksonomicznymibotanicznym,
dążącdowspółczesnychnazwiterminówbotanicznych.
Istniejebowiemzasadniczaróżnicapomiędzyba-
daniamitaksonomicznymiabadaniamidziejówroślin
leczniczych,choćjedneidrugieobejmująmateriałhi-
storyczny.Otóżwbotaniceitaksonomiidysponujemy
narzędziemodniesienia,jakimjestzielnik:najstarsze
kolekcjezasuszonychroślinmamyjużzXVIIwieku,
choćtemającedlanaswartośćtaksonomiczną(typują-
cą)tworzonoodIpoł.XVIIIwieku(zielnikiDillena,
Sloane’a,Linneusza).Wfarmacjikoncepcjadoku-
mentacjiwiedzyzapomocąokazówwzorcowychpoja-
wiłasięjużnapocz.XVIIIwieku,aledotyczyłaraczej
gromadzeniapróbeksurowcówleczniczychiproduktów
roślinnych(awięctegocojestdomenąfarmacjiaptecz-
nej)niżcałychroślinwpostacizielnikawzorcowego.
Kolekcjepróbeksurowcówleczniczychdotrwałydona-
szychczasów,alesąbardzorzadkienaświecie,zdrugiej
stronyjednakniedostarczajątyluinformacji,cozielni-
ki.Wartośćdokumentacyjnaiarchiwalnazielnikależy
winformacjizawartejnaetykietachdołączonychdoza-
suszonychokazów.Natomiastpróbkimateriimedycznej
wkolekcjachrzadkoopatrzonesączymświęcejniżtylko
nazwą,aichpochodzenieczasoweiterytorialnebywa
przybliżonelubpozostajedomyślne.Ztrzeciejstrony,
bardziejinteresującepróbkimateriimedycznejjako
materiałodniesieniazostaływielokrotnieopisaneizba-
danemorfologicznie,anatomicznieorazfarmakongno-
stycznie,zwłaszczawXIXwieku,awynikitakichbadań
wpostacimonografiikonkretnychsurowcówlubich
grupsąłatwodostępneiodegraływfarmacjiwiązaną
znimirolęporządkującąifalsyfikującąwiedzę.To,co
rzeczywiściemawartośćnaukowąwhistoriiroślinisu-
rowcówleczniczych,równieżdlabotaników,sprowadza
siędoopisusurowców,roślinitowarzyszącejimnomen-
klatury.Publikacjitakichzostatnich300latmamyty-
siące:nawetpobieżneporównanieichtreściujawnia,że
opisyiikonografiadoskonaliłysięprzezstulecia,ano-
menklaturaroślinisurowców(zarównobotaniczna,jak
iapteczna)ewoluowały,aledziałosiętozpowodunie
tylkopostępunaukteoretycznychwfarmacji,aleizpo-
trzebżywejpraktyki,wśródktórychnależywskazać
aptekarstwo(praktycznągałąźfarmacji),toksykologię
iterapię,czylipraktycznączęśćmedycyny.
Zpowodutychwszystkichograniczeńdotyczących
okazówdowodowychwnauceomateriimedycznej,upa-
trujęznacznejwartościwbadaniunazewnictwaroślin
isurowcówwfarmacji,isprowadzaniutychwłaśnieda-
nych,oiletotylkomożliwe,dodzisiejszejwiedzyprzy-
rodniczej,tymbowiemsposobemujawniasię,czymdys-
ponowanowterapii.
To,żefarmacjamożeposzczycićsięwielomadrobiaz-
gowymiopisamiroślin,surowcaileku,rozszerzonymi
nazagadnieniabiogeograficzne,historyczne,kulturowe,
etnobotaniczne,farmakologiczne,histologiczne,histo-
chemiczne,chemiczneitoksykologiczne-stawianas
wszczęśliwympołożeniu.Botanikdzisiejszymożeztego
wszystkiegoczerpaćdanedlapotwierdzenialubpodwa-
żeniaswychwspółczesnychbadań.Jeślizechcemyczerpać
zdanychpozabotanicznych,azwiązanychzfarmacjąina-
pisanychprzezbadaczyroślinleczniczych(farmakogno-
stów,lekarzy,poszukiwaczyleku),toprzekonamysię,że
celebadawczebotanikifarmaceutycznejoscylowaływo-
kółzagadnieniaidentyfikacjiiprzyporządkowańtakich
jak:surowiec→roślina,czylinazwasurowca(łac.pars
usualis)→gatunekmacierzysty(łac.speciesmaterna).
Korzystającznarosłejwokółtegowiedzy,wielokrotnie
znajdziemysięwkorzystniejszejsytuacjipodwzględem
danychźródłowychimożliwościichłączenianiżklasyczni
taksonomowie(botanicy),którzydohistoriilekuroślin-
negoniesięgają,aterminologiifarmaceutycznegoopisu
surowcanieznająinieużywają:chodzitugłównieocechy
organoleptyczneianatomicznesurowcówleczniczychlub
takieżcechywspólnewskazanedlacałychrodzajówbądź
rodzin,opisanewźródłachfarmaceutycznych,aktórych
botanikanzwykła”nieznaaninieużywa.
Nazwytaksonomiczneroślinigrzybówleczniczych
podałemzawiodącymiźródłamiwedługichstanuażdo
końcaroku2019:
•roślinynaczynioweimszaki:ThePlantList
(www.theplantlist.org),
•
glony:AlgaeBase(www.algaebase.org),
•
grzyby:SpeciesFungorum(www.speciesfungorum.
org),
•współczesnabiogeografia:GermplasmResources
InformationNetwork(http://wgb.cimmyt.org/grin-
global),
