Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedmowa
XXVII
•nazwiskabotanikówitytułydzieł:International
PlantNamesIndex(www.ipni.org).
Tunależyuczynićzastrzeżenie,żenaukowanomen-
klaturaniektórychgatunkówleczniczychjestlabilna,
np.wgrupierodzajówPsychotriaL.,CarapicheaAubl.
i[CephaëlisSw.];wrodzajachCinnamomumSchaef.
iLaurusL.,azmianynomenklatoryczno-taksonomiczne
zdająsięniemiećkońca.Dopierow2014r.zgodzono
sięcodotożsamościlinneuszowskiegotaksonu[Laurus
cassiaL.],któryznanojakojedenzleczniczychiużyt-
kowychcynamonowców:nazwatawskazujemianowicie
Cinnamomumcassia(L.)J.Presl,anieNeolitseacassia
(L.)Kosterm.,jakprzejściowoustalonowtokubadań
taksonomicznychinomenklatorycznych.Pozostajemieć
nadzieję,żejesttostanostateczny.Panujągdzieniegdzie
równieżrozbieżności,zapewneprzejściowe,codoiden-
tyfikacjisynonimów.Otogatunekleczniczyznanywfar-
macjipodnazwą[ArtemisiacontraL.]jestwcałejspuś-
ciźniebotanikifarmaceutycznejutożsamianyzinnym
taksonemLinneuszaA.judaicaL.,taksamoorzekł
TeLinnaeanPlantNameTypifcationProject(JarVis
1992).JednakbazaTePlantList,jakojedynatwierdziła
(2019),że[A.contraL.]tożsamajestzA.sieberiBesser,
tęostatniąnazwęwzmiankowałwfarmacjijedentylko
Endlicher1842:221.Czyzatemjejsurowiecbyłwogóle
jednorodnygatunkowo?Bywateż,żeutrwalonewnauce
nazwygatunkowezmieniająsięzpowodupropozycji
przeniesieniadoinnychrodzajów,apostulatytesąkrót-
kouważanezaprawomocne;zmianytakienieomijają
dobrzeznanychroślinleczniczych,np.szakłakamery-
kańskiRhamnuspurshianaDC.→Frangulapurshiana
Cooper;ipekakuanaprawdziwaCephaëlisipecacuanha
(Brot.)A.Rich.→Carapicheaipecacuanha(Brot.)An-
derss.,urginiamorskaScillamaritimaL.→Drimiama-
ritima(L.)Stearn.
Tam,gdzietożsamośćroślinybyłaniejednoznaczna,
boukrytazanazwąaptecznąsurowcalubroślinyalbo
nazwąroślinywjęzykunarodowym,pomocnawidenty-
fikacjigatunkowejbyłatradycjanazewniczawfarmacji,
ówczesnystanrozwojuwiedzyinomenklaturytaksono-
micznej,przesłankihandloweibiogeograficzne.Wów-
czasnależałoskonsultowaćtreśćinnychźródełomaterii
medycznejwydanychwpodobnymokresieidotyczą-
cychdanegorejonuświata,atakżedatacjesynonimów
wtaksonomii.
Przedstawiającposzukiwaniaroślinleczniczychlub
ilustrującteoriezwiązanezichużywaniemlekarskim,
celowowymieniamwielegatunkówroślinisurow-
cówleczniczych:nietraktujęichbowiemjakoprzy-
kładów,leczjakoszczegółowewyniki.Wzmiankę
odanejroślinieczasemudajesięodnaleźćwpojedyn-
czym,zupełnienieznanymźródlealbosąonetrudno
uchwytnezpowodównazewniczych,językowychczy
typograficznych.Żywięnadzieję,żeteunikatowedane
oroślinach,któreczasemnabardzokrótkoprzyciągnęły
uwagęfarmacjinaukowej,zaciekawiąbotanikówihisto-
rykówbotaniki.
Jakzaznaczyłemwyżej,badałemźródłanoszącecha-
rakterfarmaceutycznyinaukowy(ichtypologiawrozdz.
19.1).Prócztakich,istniejąteżpublikacjeozdrowiuile-
czeniuludziorazzwierząt,odobieraniusurowcówlecz-
niczychipokarmów,wreszcieozbieraniuihodowliroślin
leczniczychorazogospodarstwiewiejskim,któremiały
charakterbardziejpopularny,poradnikowy,akrągichod-
biorcówbyłbardzoszeroki.Znichtowątkifarmaceutycz-
nedająsięnierazjedynieztrudemwydobyć:próżnoszu-
kaćtamrecept,anomenklaturanaukowaroślinimaterii
medycznejjestzdeformowana,szczątkowa7lubjejbrak.
Takieźródławykorzystywałemjedyniedoraźnie,wcelu
odszukanianazw,rysunkówlubopisówpojedynczychza-
ledwieroślinbądźsurowcówlubukazaniaogólniejszego
kontekstuwiedzynadanytematwdanymczasie.
Niektóreopracowaniadziejówfarmacjiijejdyscyplin
noszącharakterprzeglądówbibliografiialbobiografiiba-
daczy.Starałemsięuniknąćkażdegoztychujęć,azamiast
tegoukazaćkonkretnecele,zagadnieniabadawcze,zma-
ganiaizdobyczebotanikifarmaceutycznej.Przedkłada-
łemukładtreściproblemowynadchronologiczny.
7Bibliografiapolskichdziełbotaniczno-lekarskichzlat
1534-1749uJankowiakL.A.2009:Zdziejówterminologiimedycz-
nej.SłownictwomedycznewiekuXVIwobecXVIIw.orazpierwszej
połowyXVIIIw.StudiazFilologiiPolskiejiSłowiańskiej44:1-83.
Okręguodbiorcówpolskichherbarzyzob.Elbanowski2013:220-
-222.Treścizzakresufarmakognozjiiaptekarstwawźródłachpo-
pularnychzXVII-XVIIIw.badałSzostakJ.2006:Farmakognozja,
farmacjagalenowaiaptekarstwowrenesansowychzielnikachpol-
skich.WydawnictwoLekarskiePZWL,Warszawa.
