Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Cotojestsocjologia?
szerokichrzeszodbiorców.Markswyróżnił
dwapodstawoweelementyprzedsiębior-
stwakapitalistycznego.Pierwszyznichto
kapitał–wszelkimajątek,wtympienią-
dze,maszyny,anawetfabryki,którymoż-
nazainwestowaćlubużyćdowytworzenia
nowegomienia.Akumulacjakapitałuidzie
wparzezdrugimelementem−pracąza-
robkową.Dotyczyonatychkategoriiludzi,
którzyniemająwłasnychśrodkówutrzyma-
niaimusząszukaćzatrudnieniauposiada-
czykapitału.Marksuważał,żeposiadacze
kapitału,
kapitaliści
,tworząklasęrządzącą,
podczasgdymasyludnościstanowiąkla-
sęrobotnikówzarobkowych,czyliklasę
robotniczą.Wmiaręrozwojuprzemysłu
wielkiemasychłopów,którzydotądżyli
zpracynaroli,przeniosłysiędoszybkopo-
większającychsięmiast,tworzącmiejską
klasęrobotnikówprzemysłowych.Klasęro-
botnicząokreślasięrównieżmianem
prole-
tariatu
.
WedługMarksakapitalizmtosystemze
swejistoty
klasowy
,wktórymcechącha-
rakterystycznąstosunkówklasowychjest
konflikt.Mimożeposiadaczekapitałuiro-
botnicysąodsiebiewzajemnieuzależnieni,
ponieważkapitaliścipotrzebująpracy,aro-
botnicypłacy,jesttozależnośćwwysokim
stopniuasymetryczna.Stosunekmiędzy
klasamimacharakterwyzysku,gdyżwpływ
robotnikównawłasnąpracęjestniewielki
lubżaden,apracodawcymogączerpaćzysk,
przywłaszczającsobieproduktichpracy.
Marksuważał,żezupływemczasukonflikt
klasowyzwiązanyzwłasnościąśrodków
produkcjibędzienarastał.
Zmianaspołeczna:materialistyczna
koncepcjadziejów
Marksopierałswojepoglądyna
materiali-
stycznejkoncepcjidziejów
.Zgodnieztą
wizjązmianaspołecznaniewynikazwy-
znawanychprzezludziideiiwartości,lecz
przedewszystkimzwarunkówekonomicz-
nych.Konfliktyklasowemotywująrozwój
historyczny–sąUmotoremhistorii”.Mówiąc
słowamiKarolaMarksaiFryderykaEngelsa
zManifestuPartiiKomunistycznej(1848;
wyd.pol.1962),Uhistoriawszystkichdo-
tychczasowychspołeczeństwjesthistorią
walkklasowych”.ChociażMarksskupiał
sięprzedewszystkimnakapitalizmieispo-
łeczeństwienowoczesnym,badałteżhisto-
rycznyrozwójspołeczeństw.Jegozdaniem
przechodzeniesystemówspołecznych–czy
tostopniowo,czypoprzezrewolucję–od
jednegosposobuprodukcjidoinnegojest
rezultatemnarastającychwnichsprzecz-
nościekonomicznych.Zarysowałkolejno
posobienastępująceetapyhistoryczne,od
prymitywnychwspólnotłowcówizbiera-
czy,przezsystemniewolniczystarożytno-
ściisystemfeudalnyufundowanynapo-
dzialenaposiadaczyziemskichichłopów
pańszczyźnianych.Pojawieniesiękupców
irzemieślnikówoznaczanarodzinyklasy
przedsiębiorców,czylikapitalistów,która
zastąpiłaszlachtęziemiańską.Napodstawie
swojejwizjidziejówMarkstwierdził,żeka-
pitaliści,którzyzjednoczylisię,żebyobalić
porządekfeudalny,samizostanąwyparci
inastanienowyładspołeczny:
komunizm
.
Markswierzył,żeniedasięuniknąćre-
wolucjirobotniczej,któraobalisystemka-
pitalistycznyizapoczątkujespołeczeństwo
bezklasowe,pozbawionepodziałównabo-
gaczyibiedaków.Nietwierdziłprzytym,
żezniknąwszelkienierówności.Zniknąć
miałbypodziałnanielicznąklasęskupia-
jącącałąwładzępolitycznąiekonomiczną
orazszerokiemasyczerpiąceniewielkieko-
rzyścizwytwarzanegowłasnąpracądobro-
bytu.Systemgospodarczystałbysięwłasno-
ściąwspólnąiustanowionobynowysystem
społeczny,bardziejludzkiodtego,który
znamy.Wtakimspołeczeństwieprzyszło-
ścisystemprodukcjibyłbylepiejrozwinię-
tyiwydajniejszyniżprodukcjakapitali-
styczna.
PraceMarksawywarłydalekoidący
wpływnacałyXXwiek.Jeszczedonie-
dawnajednatrzecialudzkościżyławtakich
państwach,jakZwiązekRadzieckiczykraje
EuropyWschodniej,którychrządypowoły-
wałysięnaideeMarksowskie.
