Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Cotojestsocjologia?
chrześcijańskiejmiałyzasadniczywpływ
napowstaniekapitalizmu.Narodzinyświa-
topoglądukapitalistycznegoniebyły–jak
sądziłMarks–wyłącznierezultatemzmian
ekonomicznych.ZdaniemWeberanakształt
społeczeństwawpływająideeiwartościkul-
turowe,podobniejaknanaszeindywidualne
działania.
Ważnyelementperspektywysocjologicz-
nejWeberastanowipojęcie
typuidealnego
.
Typyidealnetopomocnewrozumieniurze-
czywistościmodelepojęcioweianalitycz-
ne.Wrzeczywistymświecietypyidealne
występująrzadkolubniewystępująwcale,
częstodasięwyróżnićtylkoniektóreichce-
chy.Jednakżetakiekonstrukcjeteoretyczne
sąbardzoużyteczne,gdyżkażdąsytuację
wświecierzeczywistymmożnapróbować
zrozumiećprzezporównanieztypemideal-
nym.Azatemtypyidealnespełniająfunkcję
stałychpunktówodniesienia.Należyjedno-
cześniepamiętać,żetypUidealny”nieozna-
czasytuacjidoskonałejczypożądanej.We-
berchciałjedyniepodkreślić,żeodnosisię
ondoUczystej”formydanegozjawiska.Sam
wykorzystywałtypyidealnewswoichpra-
cachdotyczącychbiurokracjiirynku.
Racjonalizacja
ZdaniemWeberapojawieniusięspołe-
czeństwanowoczesnegotowarzysząistot-
nezmianywzorówdziałaniaspołeczne-
go.Ludzieodchodząodtradycyjnychprze-
konań,utrwalonychwprzesądach,religii,
obyczajuistarychprzyzwyczajeniach.Za-
miasttegowcorazwiększymstopniupod-
stawąichdziałaństająsięracjonalne,in-
strumentalnekalkulacje,któreuwzględniają
skutecznośćikonsekwencjeplanowanych
poczynań.Wspołeczeństwieprzemysłowym
pozostajeniewielemiejscanasentymenty
irobienieczegokolwiektylkodlatego,żetak
postępowanoodpokoleń.Rozwójnauki,
nowoczesnejtechnikiibiurokracjiWeber
określiłmianem
racjonalizacji
.Racjonaliza-
cjatoopartanawiedzytechnicznejipod-
porządkowanakryteriumwydajnościorga-
nizacjażyciaspołecznegoiekonomicznego.
Podczasgdywspołeczeństwachtradycyj-
nychludzkiepostawyiwartościokreślała
religiaiobyczaj,nowoczesnespołeczeń-
stwocechujeracjonalizacjacoraztonowych
dziedzinżycia–odpolityki,przezreligię,po
działalnośćgospodarczą.
Weberuważał,żerewolucjaprzemysło-
waipowstaniekapitalizmutoprzejawytego
samegodążeniadoracjonalizacji.Kapita-
lizmniepolega,jaksądziłMarks,nakonflik-
cieklas,alenarozwojunaukiibiurokracji,
czyliwielkichorganizacji.WedługWebera
naukowośćjestjednąznajbardziejspecy-
ficznychcechZachodu.Natomiast
biuro-
kracja
,jedynyskutecznysposóborganizacji
dużejliczbyludzi,rozbudowujesięwmiarę
wzrostugospodarczegoirozwojupolitycz-
nego.Zanikdawnegosentymentalizmupod
naporemnaukowegomyśleniaWeberna-
zwałUodczarowaniem”.
Weberniebyłjednakbezresztyoptymi-
stycznienastawionydoskutkówracjonali-
zacji.Obawiałsię,żerozciągnięcienowo-
czesnejbiurokracjinawszystkiesferyżycia
zamknienaswUżelaznejklatce”,zktórej
niezwykletrudnobędzieuciec.Biurokracja,
choćopartanaracjonalnychzasadach,może
–przezdążeniedoregulacjiwszystkichsfer
życiaspołecznego–zdławićludzkiegodu-
cha.Weberaszczególnieniepokoiłypoten-
cjalnieprzytłaczająceiodczłowieczające
skutkibiurokracjiorazjejkonsekwencjedla
losów
demokracji
.Zpozorupostępowypro-
jektosiemnastowiecznegooświecenia,prze-
widującypodniesieniedobrobytuiszczęścia
dziękiodrzuceniutradycyjnychzwyczajów
iprzesądów,miałrównieżswojemroczne
stronyiprzyniósłzesobąnowezagrożenia.
ZapoznajsięzramkąKlasycznebadania1.2.
koncepcjeIbnChaldunaznajdująnowych
Jakmyślisz,dlaczegoczternastowieczne
socjologicznychpracHarrietMartineau
Zczegomogłowynikaćzlekceważenie
dotyczącychmałżeństwa,dzieciiżycia
odbiorcównapoczątkuXXIstulecia?
domowegokobietwXIXwieku?
ZaSTaNÓWSIĘ
