Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
E.Nowicka,
Ś
wiatcz
ł
owieka–
ś
wiatkultury,Warszawa2009
ISBN978-83-01-15936-8,©byWNPWN2006
2.Osobliwościprzedmiotubadańantropologii
31
ne”jestnacechowanynegatywnie,wszakiwjęzykupotocznym,gdymówimyoczymś
lubokimś"prymitywny”,mamynamyślitegorodzajuocenę.Termintenzawierapo-
nadtopewnetreściopisowe:prymitywnespołeczeństwotospołeczeństwoproste,ubo-
giewformy.Termin"społeczeństwopierwotne”sugerujepozostawanienaetapiewcze-
śniejszymwobecjakiegośinnego,późniejszegospołeczeństwa,anawetnaetapienaj-
wcześniejszymwrozwoju.Jesttosugestiawyrastającazmyśleniaewolucjonistyczne-
goiwzasadzienietrafna.Wkategoriispołeczeństwpierwotnychmieszcząsiębowiem
zarównospołeczeństwadawne,jakiwspółczesneczyteżżyjącedoniedawna,awięc
odstanuspołeczeństwanajwcześniejszego,istotniepierwotnego,najczęściejdaleko
odbiegające.Ajednakwpewnymsensiesątospołeczeństwanaprawdępierwotne,
gdyżreprezentująpewientyp,wktórymmieściłysięspołeczeństwachronologicznie
najwcześniejsze.Łącząjepewnecechytypologiczne.Zpewnościąztypologicznego
punktuwidzeniagdzieśwobrębiespołeczeństwapierwotnegomieściłsiępierwotny
stanludzkości.Niecoinneproblemywiążąsięzterminem"społeczeństwoprzedpi-
śmienne”,któryrównieżsugerujechronologicznąwczesność.ClaudeLévi-Strauss
(1970:443–486)słuszniezauważa,żewszystkiepojęciaużywanedookreśleniaspo-
łeczeństwpierwotnych,zarównowantropologii,jakiwjęzykupotocznym,mającharak-
terprywatywny(odfrancuskiego–priver),toznaczymówiąocechach,którychtespo-
łeczeństwa,wprzeciwieństwiedospołeczeństwrozwiniętych,niemają.
Byłtopunktwidzeniabadacza,podróżnika,misjonarzalubadministratora.
Odtądcorazczęściejwantropologiipojawiałsięnacisknarozumieniekultur
wichwłasnychkategoriach.Zczasemuwzględnianiepunktuwidzeniauczest-
nikówobserwowanychzdarzeń,realizatorównormiwzorówrozmaitychkul-
turstałosięmyśląprzewodniąinaczelnymhasłemantropologii.Jakmówi
wprostLévi-Strauss,odkrywanieznaczenia,czylisubiektywnegosensuzja-
wisk,jestcechąznamiennąbadawczegopodejściaantropologa.Jużodczasów
powstanianurtuhumanistycznegowsocjologii,azwłaszczaodchwiliukaza-
niasiędziełaWilliamaI.ThomasaiFlorianaZnanieckiegoChłoppolskiwEu-
ropieiAmeryce(1976),czyliodpierwszychdziesięcioleciXXw.,badanie
subiektywnegosensuzjawiskkulturowychweszłonastałedotejdziedziny
nauki.Socjologiahumanistyczna,posługującasięmiędzyinnymipojęciem
„współczynnikhumanistyczny”,kładzieszczególniesilny,niemniejszyniżan-
tropologia,nacisknabadaniesubiektywnegoaspektuzjawiskkulturowych.
Należyjednakzaznaczyć,żeoilenagrunciesocjologiiistniejekierunekhuma-
nistycznyitaki,któregohumanistycznymnazwaćniemożna,otyleantropo-
logiamacharakterhumanistycznyjakocałość(jeśliniebraćpoduwagętzw.
twardejantropologiinurtumaterialistycznegoczyekologicznego).Wzwiązku
ztym,niektórzybadaczesąskłonniupatrywaćróżnicymiędzyantropologią
ainnyminaukamioczłowieku,azwłaszczasocjologią,niewprzedmiocie,ale
waspekciebadanychzjawiskiwosobliwościpodejściadonich.
Tymodmiennymaspektem,charakterystycznymdlaantropologii,jestwar-
stwaznaczeniowazjawiskkulturowych.Możnagopojmowaćnaconajmniej
