Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BudowaDNA
15
sadazotowych.Obarodzajepentozymajątlenwłączonyjakoelementpięcioskładnikowegopierścienia:węgiel5!
znajdujesiępozapierścieniem.Obarodzajepentozróżniąsiętylkoobecnościąlubbrakiem(deoksy)grupyhy-
droksylowejprzywęglu2!.Ta,wydawałobysię,niewielkaróżnicawbudowiemaistotnekonsekwencjewfunkcjach
sprawowanychprzezDNAiRNA.ObserwowanaplastycznośćiwielofunkcyjnośćcząsteczekRNAjestwłaśnie
wynikiemobecnościgrupy2!hydroksylowej(zob.rozdz.4).
Zasadyazotowe
Jaksugerujeichnazwa,cząsteczkitezawierająatomyazotu,aichcharakterchemicznyjestzasadowy(czylisąto
cząsteczki,któreprzyjmująwroztworzeproton).Dwiezzasad-adenina(A)iguanina(G)majądwapierścienie
węglowo-azotowe.Nazywamyjepurynami.Pozostałetrzyzasady-tymina(T),cytozyna(C)iuracyl(U)zbudowa-
nesązjednegopierścieniainazywasięjepirymidynami.TyminawystępujetylkowDNA,auracylwRNA.
KilkalatprzedzaproponowaniemstrukturyDNAprzezWatsonaiCricka,ErwinChargaffopracowałmetodę
chromatografiibibułowej,dziękiktórejmożnabyłoanalizowaćilośćkażdejzzasadwDNA.Chargaffzaobserwo-
wałpewnąregularnośćwstosunkachstężeńmolowychróżnychzasad(ryc.2.2).Regularnośćtęnazywasięobec-
nieregułąChargaffa.Wykazałon,żeliczbaresztAwewszystkichpróbkachDNAjestrównaliczbieresztT,czyli
[A]=[T],gdziestężeniemolarnezasadyjestprzedstawionejakosymbolzasadyujętywnawiaskwadratowy.Taksa-
moliczbaresztGrównajestliczbieresztC,czyli[G]=[C].Zatemilośćpurynjestrównailościpirymidyn:[A]+
[G]=[T]+[C].Chargaffodkryłrównież,żeskładDNA,mierzonyudziałemDprocentowymparG+C”,różnisię
międzygatunkami,alejeststałydlawszystkichkomórekdanegoorganizmuwobrębiejednegogatunku.Udział
procentowyparG+Cmożesięwahać,wzależnościodgatunku,od22do73%.
Grupyfosforanowe
Obecnośćgrupyfosforanowej(PO
4)powoduje,żeDNAiRNAwpHfizjologicznymzachowująsięjakkwasy
(czylisubstancje,którewroztworzeoddająproton).StądteżpochodzinazwaDkwasynukleinowe”.Fosforanymo-
gątworzyćwiązaniaestrowe.Sątowiązaniastabilne,niemniejjednakstosunkowopodatnenahydrolizęenzyma-
tyczną.KiedydojdziedousunięcianukleotyduzłańcuchaDNAlubRNA,nukleotydnieulegawwynikutego
ŹródłoDNA
Adenina
Tymina
cytozyny
Adenina
do
tyminy
Guanina
do
Puryny
do
Grupyaminowe
do
do
dohydroksylowych
guaniny
cytozyny
pirymidyn
(formyenolowe)
Krowa
1,29
1,43
1,04
1,00
1,1
1,4
Człowiek
1,56
1,75
1,00
1,00
1,0
1,3
Kura
1,45
1,29
1,06
0,91
0,99
1,5
Łosoś
1,43
1,43
1,02
1,02
1,02
1,4
Pszenica
1,22
1,181
1,00
0,971
0,99
1,4
Drożdze
1,67
1,92
1,03
1,20
1,0
1,3
Haemophilusinfluenzae,typC
1,74
1,54
1,07
0,91
1,0
1,5
ElcoliK-12
1,05
0,95
1,09
0,99
1,0
1,6
Prątekgruźlicyptasiej
0,4
0,4
1,09
1,08
1,1
1,7
Bakteriagramujemna
0,7
0,7
0,95
0,86
0,9
1,6
–Serratiamarcescens
Bakteriewodorowe
0,7
0,6
1,12
0,89
1,0
1,7
–BacillusSchatz
1Wobliczeniachtychwziętopoduwagęzarównocytozynę,jakimetylocytozynę.Jeślibraćpoduwagętylkocytozynę,tostosunektyminy
docytozynywynosi1,62,aguaninydocytozyny1,33.
Ryc0202DaneChargaffadotycząceskładuzasadwDNA0(Reprodukowanoz:Chargaff,E.1951.Structureandfunction
ofnucleicacidsascellconstituents.FederationProceedings10:654-659,zapozwoleniemBlackwellPublishingLtd.)
