Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałII.Historiaodpowiedzialnościkarnej-jejzałożeniaisposobyrealizacji
39
karnymwystępujebardzoniewielkagrupadrobnychczynów,którychosądzeniezasad-
niczowymagawniesieniaaktuoskarżeniaprzeciwkosprawcyprzezpokrzywdzonego
(np.zniesławienie,zniewaga).Niemajednakwątpliwości,żeodpowiedzialnośćkarna
macharakterpublicznoprawny.Współcześniepojawiająsięnawetgłosywskazujące
nato,żepierwiastekpublicznyzbytmocnozdominowałprawokarne,nubezwłasno-
wolniając”pokrzywdzonego.Krytykatakiegostanurzeczystałasięjednązpodstaw
tzw.sprawiedliwościnaprawczej,jednegozwspółczesnychnurtówkontestatorskich
wprawiekarnym.Dokwestiitejwypadniewięcjeszczewrócić.
1.2.Odpowiedzialnośćosobista.Indywidualizacja
odpowiedzialności
Krwawazemstapoczątkowodotykałanietylkosprawcę,lecztakżejegoród.
Wyrazemrozwojuprawakarnegobyłazasadatalionu,któraograniczałaod-
powiedzialnośćtylkodosprawcyczynu.Choćzasadatapojawiłasiędośćwcześnie,
bownajdawniejszychregulacjachprawnokarnych,odpowiedzialnośćzbiorowaoraz
odpowiedzialnośćzaczynykogośinnegofunkcjonowaławprawiekarnymdośćdługo.
Oczywiścieniebyłotak,żeodpowiedzialnośćtegorodzajubyłaregułą.Przeciwnie,
większąrolęodgrywałaodpowiedzialnośćindywidualna.Zperspektywyewolucjiprawa
karnegoistotnejestjednakto,żeindywidualizacjaniebyłakoniecznymelementempra-
wakarnego.Rozwiązaniaodmienneniebyłyegzotyką.Gdychodzioodpowiedzialność
zbiorową,jeszczewśredniowiecznymniemieckimprawiepokojówziemskichadresa-
taminiektórychzakazówbyłyzbiorowości,np.miastaiosadymiejskie,któreponosiły
odpowiedzialnośćkarnązanaruszenietychzakazów.Wzakresieodpowiedzialnościza
kogośinnegojużwcześniejzrezygnowanozponoszeniaodpowiedzialnościprzezczłon-
kówrodzinysprawcy(np.odpowiedzialnościdzieciwrazzrodzicami).Sporadycznie
przewidywanojednakodpowiedzialnośćpanazaczynysługialboodpowiedzialność
seniorazaczynywasali.
Drogadoindywidualizacjiodpowiedzialnościprzebiegałapodobniedoewolucjiwza-
kresiezasadypublicznoprawnej.Awangardowycharaktermiałystatutymiastwłoskich,
którebyłyinspiracjądlaeuropejskichrozwiązań.Arenąwewnętrznychsprzeczności
byłyniemieckiepokojeziemskie,awdalekimstopniuzindywidualizowana,osobista
odpowiedzialnośćwystępujejużwCarolinie.Współcześniezarównoindywidualizacja,
jakizasadaodpowiedzialnościosobistejważnymrysemprawakarnego.Pojawiają
sięjednakpropozycje,któremogąpodważaćuniwersalnośćtychzasad.Najistotniejszą
takąpropozycjąjestkoncepcjakarnoprawnejodpowiedzialnościpodmiotówzbiorowych
(np.osóbprawnych).Szerzejwtejkwestiiczęśćtrzecia,rozdziałXII.