Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
E.Nowicka,
Ś
wiatcz
ł
owieka–
ś
wiatkultury,Warszawa2009
ISBN978-83-01-15936-8,©byWNPWN2006
1.Kultura
51
wokreślonychokolicznościachniemusząsięstaćudziałemgrupy,anawetnie
musząbyćprzezgrupępoznane(por.Czarnowski1956b).Jesttoproblemna-
pisanegodoszufladylubpomyślanegozaledwiewiersza,głębokiegoprzeżycia
wczasiegórskiejwycieczki,nigdynieopisanegoinieopowiedzianego.
Wahałabymsięcałkowiciewyeliminowaćtegorodzajuzjawiskazesfery
kultury.Wiadomowszak,żekażdynowyelementdorobkuzbiorowegoma
uswegopodłożaodchylenieodtradycyjnego,obowiązującegolubpoprostu
powszechnegoczyczęstegosposobuzachowania,myślenialubwartościowa-
nia.Tekulturotwórczefunkcjeprzeżyćindywidualnych,któresązarazemkul-
turowouwarunkowane,skłaniająmniedozaliczeniadosferykulturytakże
tegorodzajuzjawiskjednostkowych.
Kulturajestregularna
Wcharakterystyceniebudzącychzastrzeżeń
cechdefinicyjnychkulturykładziesięnacisknaichregularność,częstotliwość
czy,inaczej,powtarzalność.Takwięcdokulturyzaliczamyzjawiskarozgrywa-
jącesięwzbiorowości(zachowania,przeżyciaorazichmaterialneiniemate-
rialneefekty),któreodznaczająsiępowtarzalnościąiktórewzwiązkuztym
możnaujmowaćwprawa.Zestwierdzeniemtymwiążesięproblemstopnia
rozpowszechnienialubregularnościzjawiskkulturowychwzbiorowościach
ludzkich.Jakdalecerozpowszechnionemusibyćprzekonanie,pogląd,zacho-
wanie,odczucie,abymożnajebyłouznaćzaprzejawkultury?Niektórzyba-
daczetraktujątęcechębardzorygorystycznie(por.np.Czarnowski1956b)
iżądająpowszechnościlubprzynajmniejzwiązkudanegozjawiskazwiększo-
ściązbiorowościoszerokimzasięgu,byzaklasyfikowaćjejakoprzejawkultu-
ry.Dlainnychuczonychnawetsporadycznepojawieniesiędanegozachowa-
nia,przekonaniaitd.powtarzającegosięzmniejsząlubwiększąregularnością
wokreślonychsytuacjachjestwarunkiemwystarczającymdotakiegozalicze-
nia.Regularnośćzachowanialubreakcjiniemusibowiembyćjednoznaczna
zczęstościąichwystępowania.ZnakomitegoprzykładudostarczyłPhilipBag-
by(1985),mówiącowzorzekoronacjijakozjawiskukulturowym.Koronacja
znaturyrzeczyzdarzasięrzadko.Równieżznaturyrzeczytylkoniektórejed-
nostkibiorąwniejaktywnyudział,atylkojednajestwdanymmomencieko-
ronowana.Częśćzbiorowościmatylkoniejasnewyobrażenieotym,czymjest
koronacja;wkażdymraziewiększośćspołeczeństwawniejnieuczestniczy.
Ajednakniemamywątpliwości,żekoronacjatoelementkultury.Wzórten
istniejebowiemwświadomościprzeważającejczęścizbiorowości,jestdlaniej
sensownyizrozumiały.Powtarzalnośćwzorupoleganatrwałościjegoznacze-
niawumysłachczłonkówspołeczeństwa.
Kulturajestzbioremzjawiskwyuczonych
Innacechadefinicyjnakul-
tury,zktórejistnieniemzgadzająsięwszyscybadacze,towyuczonycharakter
zjawiskkulturowych.Oznaczato,żekulturaniejestprzekazywananadrodze
biologicznej,zapośrednictwemgenów,alewprocesieuczeniasię.Dozjawisk
