Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SCHYŁEKSTAREGOŚWIATA:
„LABELLEEPOqUE”1871–1914
22
swobodęwjegofunkcjachreligijnych,eksterytorialnośćpałacuwatykańskiego,
LateranuorazCastelGandolfo.PonadtoKrólestwoWłochmiałopokrywaćkoszty
utrzymaniadworupapieskiegowdotychczasowejwysokości.PapieżPiusIX(Gio-
vanniMariaMastaiFerretti)odrzuciłtęofertęwencyklicez15maja,asamogłosił
sięwięźniemWatykanu.Nawynikiplebiscytuodpowiedziałekskomunikądynastii
sabaudzkiejirząduwłoskiego.Wlipcu1871r.RzymstałsięstolicąWłoch.
Należywreszciezwrócićuwagęnadwakolejneelementyobardziejdługofalowym
charakterze.Popierwsze,nastąpiłootwarcienowegoetaputzw.kwestiiwschod-
niej,tojestmiędzynarodowejpozycjiImperiumOsmańskiego.Podrugiezaś–
wdalszymrozwojuwypadków–BerliniParyżstałysięośrodkami,wokółktórych
krystalizowałysiędwakonkurencyjneblokipolityczno-militarne.
Sojusztrzechcesarzy
Porozumieniutrzechdworów,niemieckiego,austriackiegoirosyjskiego,przy-
pisywanoróżnecele.DlakanclerzaRzeszyOttonavonBismarckamiałoonobyć
sposobemnaposkromienieFrancji.Natomiastdwómpozostałympartneromprzy-
świecałyzgołaodmienneoczekiwania.Wczasiezjazduberlińskiegowewrześniu
1872r.Rosjanienietaili,żewichinteresieleżyFrancja,którazachowujenaarenie
międzynarodowejpierwszoplanowąpozycję.Austriacyzachowywaliwtejmierze
znaczącąpowściągliwość,dająctymsamymdozrozumienia,żedalszywzrostpotę-
giRzeszyniezabardzoimdogadza.DefactojednakkwestialosówFrancjizostała
odsuniętawprzyszłość,podobniejaksprawawschodnia.Stałosiętaktymbardziej
żezarównoAustro-Węgry,jakiRosjaprzechodziłyprzezokrespoważnychreform
wojskowych.Wartoprzypomniećże–wwypadkuPetersburga–dopierowmarcuro-
ku1871anulowanoklauzuletraktatuparyskiegoz1856r.mówiąceodemilitaryza-
cjiMorzaCzarnego.Odbudowaflotytegoakwenuczyniłazatemmożliwąekspansję
wkierunkuBałkanów.Wartoprzypomnieć,żepowojniekrymskiejRosjaniebynaj-
mniejniezasypialigruszekwpopiele,prowadzącenergicznąekspansjęwAzjiŚrod-
kowej.RzeczjasnabyłotozdecydowanieniewsmakBrytyjczykom.Pojawiałysię
jednakjużwówczaspierwszeoznaki,że–zasprawąprzekopaniaKanałuSueskie-
go–szlakwiodącyprzezcieśninytureckietracinaznaczeniu.
Tymczasempierwszapołowalat70.upływaławatmosferzeczupurnychposunięć
dyplomatycznychBerlina.Bismarckuwikłanywnastępstwazapoczątkowanego
przezsiebieKulturkampfustarałsięzrekompensowaćwynikającestądniedogod-
nościznaczącąaktywnościąnaareniemiędzynarodowej.Wpierwszejpołowiedeka-
dylat70.kanclerzpowtórnieapelowałdosolidarnościeuropejskichmonarchów,
przestrzegałprzedodrodzeniemsięgroźbyrewolucji,atakżesprawypolskiej.Jego
apeletrafiałyjednakwpróżnię.Działosiętak,ponieważkwestieniemiecka,wło-
skaiwęgierskazostałyjużrozwiązane.Pozatymnastąpiłoustabilizowaniesytuacji
Rumunii(podkoniec1861r.mocarstwazaakceptowałypołączenieMołdawiiiWo-
łoszczyzny,chociażzarazemutrzymanonadnimiformalną,lennązwierzchność
turecką),stłumieniepowstaniastyczniowegoirozwianiewszelkichiluzjicodoroz-
wiązaniaaustro-polskiego.
