Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Schyłekstaregoświata:
„Labelleepoque”1871–1914
53
PrzesileniezwiązanezaneksjąBośniiHercegowiny
WWiedniuniebezracjiuznano,żeosłabieniecaratuoznaczamożliwośćpodję-
ciabardziejaktywnejpolitykinaBałkanach.Wtymsamymczasiepsułysięstosun-
kizSerbiąrządzonąod1903r.przezPiotraKaradziordziewicia.Sammonarcha
zamierzałpoczątkowoutrzymywaćdobrestosunkizAustro-Węgrami,alewotocze-
niukrólarychłodoszładogłosupartiaradykalnazNikoląPażiciemnaczele.Za-
myślanowówczasosojuszuzCzarnogórą,porozumieniuzBułgarią,awreszcie
ozacieśnieniuwięzówzżyjącymipodberłemHabsburgówpołudniowymiSłowia-
nami.Następnymkrokiemmiałobybyćuwolnieniesięspodzależnościekonomicz-
nejodAustriiipopieranieinteresówmocarstwtrójporozumienia.Wszystkoto
miałoprowadzićkustworzeniuDWielkiejSerbii”.Wymienionekoncepcjestały
wjaskrawejsprzecznościpomysłamiaustriackiegonastępcytronuarcyksięcia
FranciszkaFerdynanda,którygłównychwrogówdynastiiupatrywał–opróczso-
cjalistów,masonówiŻydów–wWęgrach.Poglądyteleżałyupodłożazamysłuprze-
obrażeniamonarchiidualistycznejwtrialistycznąpoprzezuformowanietrzeciego
jejczłonuzeSłowianpołudniowychżyjącychpodberłemHabsburgów.
DlategowWiedniuzrodziłasięideazdławieniawzarodkupróbuczynieniazSer-
biiPiemontuBałkanów.Wnarastaniuwzajemnejwrogościniemałyudziałmiały
takżesprzecznościgospodarcze.Należywtymkontekścienadmienić,żeSerbo-
wie90%eksportukierowalidoAustro-Węgier.Stamtądpochodziło60%impor-
towanychtowarów.KrólPiotr,dążącdozmianytegoniekorzystnegozpunktu
widzeniaBelgradustanurzeczy,wszcząłrokowaniaounięcelnązBułgariąoraz
wynegocjowałtraktathandlowyzRzeszą;zakupówzbrojeniowychdokonywanowe
francuskichzakładachSchneider-Creusot,zamiast–jakdotąd–wczeskiejŠkodzie.
Wiedeńzareagowałw1906r.nieprzedłużeniemtraktatuhandlowego,aponadto
zamknięciemswoichgranicdlaeksportuserbskiegobydłaitrzodychlewnej.Zapo-
czątkowałotokonfliktcelnyzwanyświńskąwojną,którazakończyłasiępoczterech
latachjednoznacznymwzmocnieniempozycjiSerbii.
Tymczasemzaostrzyłasiękwestiabośniacko-hercegowińska.WTurcjidoszło
dorewolucji.PodpresjązbuntowanegokorpusuoficerskiegosułtanAbdul-Hamid
przywrócił23lipca1908r.liberalnąkonstytucjęzroku1876.Oznaczałoto
m.in.wyboryparlamentarne.WWiedniupojawiłysięwzwiązkuztymobawy,że
mieszkańcyokupowanejBośniiHercegowinywybiorąswoichreprezentantówdo
parlamentuwStambule.Austro-Węgryzdecydowałysięnaaneksję.Ministerspraw
zagranicznychAlyosAehrenthal-LexachciałwzmocnićpozycjęmonarchiinaBał-
kanach,azarazemdoprowadzićdowydatnegoosłabieniaDserbskiegoPiemontu”.
ZamierzanopchnąćFerdynandaIkurealizacjiideiDWielkiejBułgarii”poprzez
przyłączeniedoniejMacedonii.Pozatymchcianodoprowadzićdozwasalizowania
resztySerbii,stworzenianiepodległejAlbanii,któramiałabyćpunktemoparcia
dlawpływówgermańskich,atakżedoutrzymaniawzależnościCzarnogóry.
NajistotniejsząsprawąbyłopozyskanieprzychylnościRosji.Kwestiatabyłajuż
przedmiotemumówzawartychwReichstadziew1876r.,apotemwlatach1881
i1884.Wtejsytuacji16września1908r.doszłodospotkaniaAehrenthal-Lexy
