Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Schyłekstaregoświata:
„Labelleepoque”1871–1914
27
Szczytowymmomentemkryzysudyplomatycznegozwiązanegozkoncepcjąwoj-
nyprewencyjnejbyłapierwszadekadamaja1875r.Dyplomacifrancuscypodejmo-
waliwówczaswielotorowewysiłki,bynakłonićmocarstwadointerwencjiwduchu
zachowaniaspokoju.Najpierw9majaambasadorbrytyjskiwRzeszyOdoRussell
złożyłwAuswärtigesAmt(UrzędzieSprawZagranicznych–AA)notęutrzymaną
wpojednawczymtonie,alezarazemprzestrzegającąprzedwojnązFrancją.Następ-
negodniaprzybyłdoBerlinaudającysiędowódcarAleksanderIIwrazzGor-
czakowem.Prowadzonewówczaszestronąniemieckąrozmowydoprowadziłydo
zażegnaniakryzysu.Bismarcktłumaczył,żezwrócenieuwaginarzekomezapowie-
dziNiemiecdotyczącewojnyprewencyjnejmająnaceluzdyskredytowanieBerlina.
Europajednoznaczniedawaładozrozumienia,żeniepogodzisięzdalszymdepre-
cjonowaniempozycjiFrancji.
Bismarckuświadomiłsobie,żewramachsojuszutrzechcesarzyAustro-Węgry
sąpartneremwowielewiększymstopniurespektującymzamierzeniaNiemiecniż
Rosja.RosjanieostrzegliBismarcka,żegdybyrządNiemiecniekierowałsięchęcią
utrzymaniapokoju,takjakzakładałsojusz,toRosjaniezastrzegająsobieswobodę
działania.RównocześnieministerAndrássyniepodjąłżadnejakcjiantyniemiec-
kiej,odrzuciłsugestiebrytyjskie,byprzyłączyłsiędowystąpieniaWielkiejBryta-
niiiRosji.Zyskałsobietymsamymwdzięcznośćkanclerza.Uczyniłwtensposób
kolejnykroknadrodzekurealizacjijednegozważniejszychcelówswojejpolityki
–sojuszuzNiemcami,comiałojegozdaniemmiećkluczoweznaczeniedlabałkań-
skiejpolitykiHabsburgów.TymczasemiPetersburg,iLondynupatrywaływinter-
wencjikorzyści.WielkaBrytaniabyłaizolowanadyplomatycznieprzezsojusz
trzechcesarzyiwobectegopremierBenjaminDisraeliszukałokazjidopodkreś-
leniamiędzynarodowejroliswojegokraju,aministerGorczakowchciałwystąpić
wrolichorążegopokoju.
PowstanieSłowianw1875rokuijegonastępstwa
Wczerwcu1875r.wHercegowiniewybuchłopowstanie,którepomiesiącuob-
jęłorównieżBośnię.PróbawywołaniawewrześniuinsurekcjiwBułgariiprzybra-
łacharaktersporadycznychstarćirychłozostałastłumionaprzezwładzetureckie.
WalkiwBułgariirozgorzałydopiero20kwietnia1876r.LudnośćKsięstwaSerb-
skiegodomagałasięodswojegorządupomocydlapowstańców.Niezawahałsięjej
udzielićwładcaCzarnogóryks.NikitaIPetrovićNjegoż.Popieraligozarówno
konsulrosyjskiwRaguzie(Dubrowniku)AleksanderJonin,jakiwładzeaustro-
-węgierskiewDalmacji.SytuacjaBismarckabyłaniełatwa,gdybybowiemwpełni
opowiedziałsiępostroniePetersburga,oznaczałobytonarażenieHabsburgówna
poważneniebezpieczeństwo,anawetnadezintegracjęichmonarchii.PostronieRo-
sjistanęłybynajpewniejwówczaswszystkiesłowiańskienarodyAustro-Węgierpoza
Polakami.GdybynatomiastwziąłstronęAustro-Węgier,tomogłooznaczaćroz-
biciesojuszutrzechcesarzyiszukanieprzezRosjanpoparciawParyżu.Jedynym
więcwyjściembyłodążeniedokompromisu,zaktórymielizapłacićnajsłabsi,czyli
Turcjainarodysłowiańskie.TymczasemrównieżRosjanieniechcielibezpośrednio
