Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jakipróbypowrotudoodzyskaniapolskiegocharakteruKrólestwawdo-
biereformCesarstwaRosyjskiego,cobyłozamysłemAleksandraWielo-
polskiego,nieznalazływsparciauwładcówRosjiiniedoprowadziłydo
utrzymaniaograniczonejpolskiejsuwerenności.Podobnepróbywzabo-
rzepruskim,odwołującesiędogwarancjiautonomiiWielkiegoKsięstwa
PoznańskiegozłożonychwWiedniu,takżeokazałysięniemożliwedo
realizacji.Ostatecznykrestakimnadziejomdałopodjęcieprzezkancle-
rzaOttoBismarckapolitykiscaleniaróżnorodnychkrajówniemieckich
wjednolitąRzeszęNiemiecką.MimożeKulturkampfzostałzapoczątko-
wanydlazrealizowaniacelówwewnątrzniemieckich,skutkiprowadzonej
wjegoramachgermanizacjiuniemożliwiłypóźniejszukanierozwiązania
kwestiipolskiejubokuCesarstwaNiemieckiego.Politykaniemieckawo-
becsprawypolskiejbyłajużodtejporyciągleobarczonazaszłościami
wynikającymizkonfliktówpolsko-niemieckichdobyKulturkampfu.Część
duchowieństwanatereniezaborupruskiego,aletakżeGórnegoŚląska,
MazuriPomorzanieukrywałaswoichpropolskichsympatiibądźbyłaod
tejporybezpośredniozaangażowanawdziałalnośćpolityczną.Nieuf-
nościpolskiegoKościołakatolickiegodopolitykipaństwaniemieckiego
niezmieniłyjużdowybuchuwojnyanizakończenieostrejfazykonfliktu
zkatolikamipoodejściuBismarcka,anizmiananastanowiskuarcybisku-
pagnieźnieńskiegoipoznańskiego.WiekowegoarcybiskupaEdwarda
Likowskiegozastąpiłw1915r.arcybiskupEdmundDalbor.Mimopodkre-
ślaniaswojejlojalnościwzględempaństwapruskiegoiostrożnościwpo-
dejmowaniudecyzji,któremogłybydoprowadzićdoponownegokonflik-
tumiędzypolskimikatolikamiamonarchiąHohenzollernów,nieudało
sięjużodbudowaćwzajemnegozaufania.Lojalistycznapolitykanowego
arcybiskupagnieźnieńskiego,dlaktóregonadrzędnabyłamisjaKościoła
katolickiego,wgroniepolskichpolitykówniepodległościowychspotykała
sięzresztązostrymiatakamizazbytniąugodowość.
Największenadziejepolscylojaliścilokowaliwhabsburskiejmonar-
ubokuAustrii
chiinaddunajskiej.DopołowyXIXw.jeszczenicniezapowiadałotakiego
rozwiązania.PanowanieAustriakówwGalicjibyłoniemniejrepresyjne
niżrządyPrusiRosjiwpozostałychdwóchzaborach.Jednakwewnętrzne
załamanieCesarstwaAustriackiegopoklęskachwwojniewłoskiej,apo-
temaustriacko-pruskiej,wkonsekwencjikoniecznośćpodjęciareform
wewnętrznych,otwierającychdrogędodalekoidącejautonomiikrajów
Przedlitawii,stworzyłyrównieższansędlaGalicjiiKsięstwaCieszyńskie-
go.ZakresswobóduzyskanychwGalicjinatlepozostałychzaborówbył
takwielki,żewprzededniuwybuchuIwojnyświatowejtorozwiązanie,
jaksięwydawało,dawałonajwiększenadzieje.WinnychzaborachPo-
lacymoglitylkomarzyćoposiadaniuwłasnegouniwersytetuiurzędów,
atymbardziejomożliwościkształceniawpolskichszkołachpowszech-
nychiśrednichorazwyższychuczelniachurzędników,inżynierówina-
uczycieli.Politycypolscynietylkozdobywaliwnaddunajskiejmonarchii
28