Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
doświadczenieparlamentarne,aletakżepiastowaliwysokiestanowiska
nadworzeiwrządzie,dziękiczemubyligotowidokierowaniaskom-
plikowanymmechanizmemnowoczesnegopaństwa.KrakówiLwówbyły
zaśwodróżnieniuodWarszawyiPoznaniazpoczątkuXXw.jednymi
zcentrówpolitycznychikulturalnycheuropejskiegomocarstwa.
Niemogąwięcdziwićtesamenadzieje,wyrażanezarównoprzez
konserwatystówkrakowskich,którymprzewodziłówczesnyministerfi-
nansówLeonBiliński,jakigalicyjskichnarodowychdemokratów,zmiej-
scowymiprzywódcamiendecjiStanisławemGłąbińskimiStanisławem
Grabskimktórzyzaangażowalisięwrealizacjęrozwiązaniatrialistyczne-
goubokuAustrii.Ciostatniwsparlitenprogramnawetwbrewstanowisku
LigiNarodowejiRomanaDmowskiego,ulegającnarastającymprzedwojną
nastrojompatriotycznymwGalicji,apotemniechcącoddaćkierownictwa
legionówwojskowychwręcesocjalistówiJózefaPiłsudskiego.
1.1.4.Koncepcjepowstańcze
WprzededniuwybuchuwojnyświadomośćhistorycznatejczęściPola-
ków,którarozumiałacelewalkinarodowej,opierałasięgłównienazbio-
tradycjapowstań
rowejpamięciopowstaniachnarodowych.KlęskiwielkichXIX-wiecznych
narodowych
zrywów,okupioneolbrzymimistratamiludzkimiimaterialnymi,niespo-
wodowałybowiem,mimousiłowańzaborców,przyspieszeniaprocesu
wynaradawiania.Przeciwnie,umacniałosięponichpoczucieponadza-
borowejwspólnotyPolaków,cementowaneprzeżywanymwspólniedra-
matemofiarrepresji.Wewszystkichzaborachstaranniekultywowano
rocznicelat1794,1831i1863,niezależnieodzakresuuczestnictwa
wpowstaniachmieszkańcówKrólestwaPolskiego,PoznańskiegoczyGa-
licji.Pamięćopowstaniachnarodowych,np.wpostaciżałobynarodo-
wejpoupadkupowstaniastyczniowego,którejprzestrzegalimieszkańcy
wszystkichzaborów,anietylkoKrólestwaPolskiego,stawałasięważnym
czynnikiemutrzymaniajednolitej,wykraczającejpozagranicezaborów
„tkankinarodowej”.
Klęskapowstaniastyczniowego,ostatniegozrywunarodowego
wXIXw.utopionegoponownieprzezRosjęwekrwi,stałasięjednak
ważnąprzesłankądorefleksjinadskutecznościądotychczasowejmeto-
dyinsurekcyjnejwdobieszybkorosnącejpotęgigospodarczejimilitar-
nejtrzechpaństwzaborczych,należącychdogrupypięciunajwiększych
mocarstwświatowych.Szansezwycięstwamilitarnegowtejsytuacji
wydawałysięiluzoryczneinawetzpunktuwidzeniapolskichpolity-
kówniepodległościowych,optującychzarozwiązanieminsurekcyjnym,
realistycznakalkulacjawskazywałaraczejnakoniecznośćoczekiwania
nasprzyjającydlapolskichaspiracjimomentdziejowy,aniekolejnypo-
spiesznyzryw.Wyraźnypodziałpolitycznyztegopowodustałsięszcze-
29