Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
naWileńszczyźnie,zaproponowałwprzededniuogłoszeniaproklamacji
powołującejdożyciaKrólestwoPolskiewłączenieLitwydoodradzające-
gosiępaństwapolskiego,nawiązującdokształtuterytorialnegoIRzeczy-
pospolitejsprzed1772r.
Jużodpoczątku1916r.trwałyożywionerokowaniadyplomatyczne
wsprawieutworzeniapaństwapolskiegooograniczonejsuwerenności.
WdeklaracjizłożonejwReichstagu5kwietnia1916r.przezkanclerza
NiemiecTheobaldavonBethmann-Hollwegaznalazłosięporazpierwszy
stwierdzenie,żeobydwapaństwacentralnedążądorozwiązaniakwestii
polskiej.PrącypoczątkowodoaneksjiprawiecałegoKrólestwaAustria-
cyostatecznieustąpiliNiemcominaspotkaniuwWiedniu,wsierpniu
1916r.,ministrowiesprawzagranicznychNiemiecGottliebvonJagow
iAustriiStefanBurian,wobecnościBethmann-Hollwegaustalili,że
powstanieKrólestwoPolskie,któremuzostanieprzyznanaograniczona
suwerenność.
Przyspieszeniurozmówaustriacko-niemieckichwsprawiepolskiej
planyniemieckiego
sprzyjałatragediarozgrywającasięnafronciezachodnim.Hekatomba
sztabugeneralnego
wbitwachpodVerduninadSommąskłaniaładoposzukiwańrozwiązań
naprzyszłość,apozatymzmuszaładosięganiadonajgłębszychrezerw
ludzkichimateriałowychzpowoduodcięciapaństwcentralnychoddo-
stawzamorskich.Rachubyniemieckiegosztabugeneralnego,kierowane-
goprzezgen.HindenburgaiErichaLudendorffa,nawciągnięcienowego
rekrutapolskiegodowojskaniemieckiegobyłydecydującedlaszybkiego
przyjęciarozwiązaniapolitycznego,znanegopóźniejpodnazwąAkt5li-
stopada.WkwaterzegłównejHindenburgawPszczynie18października
odbyłysiękluczowerokowaniazudziałemwojskowychorazpolitykówau-
striackichiniemieckich.PrzygotowanorównieżpospieszniewWarszawie
delegacjępolską,zrektoremUniwersytetuWarszawskiegoprof.Józefem
Brudzińskimnaczele,którapodczaswizytwBerlinieiWiedniuzwróciła
sięzformalnąprośbąoutworzenieniepodległegopaństwapolskiego.
Wdniu5listopada1916r.zpodpisamiobydwucesarzy,niemieckiego
KrólestwoPolskie
WilhelmaIIiaustriackiegoFranciszkaJózefaI,ukazałysiędwataksamo
brzmiącemanifesty,ogłoszoneprzezgenerał-gubernatorów:niemieckiego
H.vonBeselerawWarszawieiaustro-węgierskiegoK.vonKukawLub-
linie.Zapowiadałyoneutworzeniesamodzielnegopaństwapolskiego
zziempolskichodebranychRosji,alebezwskazaniajegoprecyzyjnych
granic,zogólnieokreślonymustrojemjakodziedzicznejmonarchiikon-
stytucyjnej.Zachęcanoprzytymdotworzeniaochotniczejarmiipolskiej,
któramiaławalczyćubokupaństwcentralnych.Mimobrakuwmanife-
ściezdefiniowanychgranicKrólestwaPolskiegobyłooczywiste,żenie
obejmieonoGalicjiizaborupruskiego.Niezlikwidowanorównieżoku-
pacyjnegostatusuobumocarstwcentralnych.Namocytegodokumentu
obydwajgenerał-gubernatorzywystępującywimieniuswoichmonarchów
przystąpilidobudowyorganówwładzynowegoKrólestwaPolskiego.Już
48