Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
50
Częśćpierwsza.Zarysteoriipodatku
Podrugie,przemyśleniapodatkoweMonteskiusza.Smithwzorowałsięnajegopracach;
wkoncepcjachpodatkowychmożnaznaleźćwieleodniesieńdomyślitegofrancuskiego
filozofaiprawnika.
Potrzecie,liberalnamyślekonomiczna,którejA.Smithbyłzwolennikiem,nakazywała
muformułowaćtezypodatkowewzwiązku,aniewoderwaniuodprawokreślanych
jakonobiektywneprawanatury”
.Tenobiektywneprawanatury”tooczywiściemecha-
nizmrynkowy,którywrozumieniuA.Smithajestjedynymnaturalnymsposobem
prowadzeniadziałalnościgospodarczej.
1.1.Modeldzierżawypodatkowej
Wmodeludzierżawypodatkowej3podstawoweznaczeniemiałsystempoborców
podatkowych;byłtogeneralnypoborcapodatkowy,atakżeustanowieniprzezniego
regionalnipoborcypodatkowi.Przezwiekibyłatodominującaformapoborupodat-
ków.Cechowałasilnawładzapoborcypodatkowego,któryprzypoborzepodatków
stawiałsięponadregułamiopodatkowania.Częstozresztątychregułwogóleniebyło,
pozajedną,dominującą,nakazującąmaksymalizacjędochodówpodatkowych.Poborca
podatkowydlawłasnejkorzyści,usprawiedliwianejpotrzebądziałaniawimieniuwładcy,
dokonywałpoborupodatkówwsposóbarbitralny4.
Ideafunkcjonowaniapoborcypodatkowegoopierałasięnanastępującychregułach:
1)panujący(władca)odstępujeroszczeniapodatkowewzamianzastałąsumępo-
borcypodatkowemu;
2)poborcapodatkowydokonujeoszacowaniaogólnegopoziomu(wysokości)moż-
liwegodouzyskaniadochodupodatkowego;
3)podstawąnoptymalnegopoziomuopodatkowania”stajesiępowszechnyspislud-
ności;
4)powszechnyspisludnościpozwalapoborcyokreślićprzypuszczalne,prawdopo-
dobnedochodypodatkowe;
5)poborcapodatkowydokonujeprzedpłatykwotypodatkunarzeczpanującego
(władcy),natomiastróżnicamiędzypodatkiemzapłaconymapodatkiemrzeczy-
wiścieuzyskanymstanowidochódpoborcypodatkowego.
Zasadydziałaniapoborcypodatkowegoskłaniałygodomaksymalizacjidochodu.Dla-
tegonastępstwemdziałańpoborcybyłnasilonyfiskalizm,któryrujnowałpodatników.
Bezdusznośćinieczułośćpoborcypodatkowegonafinansowepołożeniepodatników,
nieuwzględnianierzeczywistejmożnościzapłatypodatkuwynikałyzmotywuzysku.
3G.Schmölders,Geschichte...;M.Dalton,Zasadyskarbowości,Warszawa1948;F.H.M.Grapperhaus,
OpowieścipodatkoweDrugiegoMillenium,Toruń2000.
4Z.Fedorowicz,Historiapodatków...,s.B/22in.