Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałIII.MyślpodatkowaAdamaSmitha
59
wzajemnegowrozumieniuSmithapowinnabyćodnoszonarównieżdogospodarki
państwazuwaginanastępująceuzasadnienie:nJednostkom,któreskładająsięnawielki
naród,wydatkirządowewydająsiępodobnedowydatkówadministracyjnychwspół-
dzierżawcówwielkiegomajątku;wszyscymusząwnichuczestniczyćproporcjonalnie
dowielkościdzierżawy,jakanakażdegoznichprzypada”20.
Zobowiązkuświadczeniapaństwanarzeczobywatelawynikazatemobowiązekindy-
widualnegoświadczeniawzajemnego.Cowięcej,wynikatakżewymógsprawiedliwości
tegoświadczenia.Problememjestwięcznalezienieiokreśleniensprawiedliwejceny”
(wysokościpodatku)zausługiświadczoneprzezpaństwo.
Smithopowiadasięzaproporcjonalnościąświadczeńitosformułowanieodbierane
jestpowszechniejakoopowiedzeniesięzastawkamiproporcjonalnymi.Stawkipropor-
cjonalnemiałybyutożsamiaćnsprawiedliwącenę”
,tj.sprawiedliwypodatek.
Ability-to-pay(zdolnośćpłatnicza).WrozważaniachSmithanatematnsprawiedliwej
ceny”pojawiasięiinnywątek,któregopodstawąjestwyróżnienietrzechrodzajów
prywatnychdochodówbędącychprzedmiotemopodatkowania,tj.renty,zyskuipłacy.
Smithuważa,że:
1)niejestrzecząnierozsądną,abybogaciuczestniczyliwpublicznychwydatkach
nietylkoproporcjonalniedoswychdochodów,aleniecopowyżejtejproporcji;
2)niktniepowinienpłacićwyższychpodatków,aniżelijestwstaniezapłacić;
3)spodopodatkowanianależywyłączyćdochody,któreukształtowanenapozio-
mieniezbędnegodożyciaminimum.
Powyższetezymogąświadczyć,żeSmithniewykluczałstosowaniawopodatkowaniu
innychregułaniżeliproporcjonalne.Takwięckiedywcentrumuwagistawiadochód
(zysk,płacę),atakżegdyżądaustaleniaproguwolnegoodpodatku,wyraźnienawiązuje
dozdolnościpłatniczejjakomaksymysprawiedliwościpodatkowej.
Jesttobardzopragmatycznyideałpodatkowy,gdyżzalecapotrzebęzachowanianzdro-
wychfinansów”obywatelajakoniezbędnejprzesłankinzdrowychfinansówpaństwa”
,
aponadtowskazujenaregułęnakazującąpłacićwyższepodatki(nsprawiedliwącenę”)
wmiaręwzrostuzdolnościpłatniczej.Bezwątpieniatomyślibardzobliskieidei
opodatkowaniaprogresywnego.
3.Koncepcjaprzerzucalnościpodatków
Analizującsystemypodatkowe,Smithdostrzega,żepodatki,którepłacisięnie
ztegoźródładochodów,którezamierzanonimobciążyć.Formułujeuwagę,żeprzy
20
A.Smith,Badanianadnaturą...,s.584.