Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
Częśćpierwsza.Zarysteoriipodatku
2.Fizjokraci
Tableauéconomique(tablicaekonomiczna),opublikowanawdrugiejpołowieXVIIIw.
przezF.Quesnaya11,byławykłademkoncepcjifizjokratównatematydotycząceopo-
datkowania.Uwzględniała,zgodnieznporządkiemnaturalnym”
,specyfikęgospodarczą
kraju,wktórymsięnarodziła,izostałaprzyjętajakoprzesłankaformułowaniatez
ekonomicznych12.
Tezękameralistówopotrzebierozwojuprodukcjiprzemysłowejiopodatkowaniadocho-
dówzniejpochodzącychzastąpiłatezaokoniecznościrozwojurolnictwaiulokowania
tamgłównegoźródładochodówpodatkowychpaństwa.
Wspołeczeństwie,wedługQuesnaya,możnawyróżnićtrzyklasy13,amianowicie:
dzierżawcówrolnych,właścicieliziemskich,przemysłowcówirzemieślników.Jedyną
klasąprodukcyjnądzierżawcyrolni,albowiemwyłącznierolnictwojestwstanie
corokuwytworzyćdochódnetto.Dochódtenprzypadaklasiewłaścicieliziemskich
wpostacirentygruntowej,adzierżawcyrolnizatrzymujądlasiebiejedynietzw.koszty
utrzymania.Właścicieleziemscywykorzystujądochódzrentygruntowejnazakupdóbr
odprzemysłowcówirzemieślników,atakżenainwestycje,którezapewniająwzrost
produkcjirolnej.Dziękitemudochódtworzonywrolnictwiejestpodstawąegzystencji
całegospołeczeństwa.
Przemysłowcyirzemieślnicy,podobniejakkupcy,nklasąjałową”
.Działalnośćnklasy
jałowej”jestcoprawdaużyteczna,zwiększabowiemróżnorodnośćdóbriusług,alenie
tworzyrównocześnieproduktuczystego.Nieprzyczyniasięwięcdowzrostubogactwa.
Upodstawkoncepcjiekonomicznejfizjokratówleżyteza,żeźródłembogactwamoże
byćtylkopracawykonywanawrolnictwie.Wprodukcjirolnejpowstajenproduktczy-
sty”;jestnimnadwyżkaponadponiesionekosztyprodukcji,czyliproduktdodatkowy.
NapoglądyekonomiczneF.Quesnayanależyspoglądaćprzezpryzmatjegowykształ-
ceniamedycznego.Poglądyzawartewtablicyekonomicznejwpewnymstopniu
odzwierciedleniemstanuwiedzylekarskiej14.Ujmująbogactwojakonastępstwopro-
dukcjikrążącezrękidoręki;bogactwo,którekrążącwspołeczeństwieigospodarce,
11
F.Quesnayżyłwlatach1694-1774,ajegotablicaekonomicznauważanajestzasystematykęnauki
fizjokratyzmu.Byłindywidualnościąnietylkojakoekonomista,lecztakżejakolekarzwykonującyswoją
praktykęnadworzekrólaLudwikaXV
.
12
H.Olszewski,Historiadoktrynpolitycznychiprawnych,Warszawa1986,s.178-179:nFizjokracimieli
świadomośćrealiówpolitycznychswoichczasów.Ichliberalizmdotyczyłsferyekonomiki[...].Państwo
powinnoograniczyćswądziałalnośćwdziedziniegospodarczejdozarządzeńzgodnychznaturalnymi
prawamiochronywłasności,zapewnieniaobywatelombezpieczeństwaiswobody”
.
13
F.Quesnay,Pismaekonomiczne,Warszawa1928,s.137in.;K.Opałek,Prawonaturyupolskich
fzjokratów,Warszawa1953;K.Gide,K.Rist,Historiadoktrynekonomicznych,t.1,Warszawa,s.48in.
14
R.L.Heilbroner,Wielcyekonomiści...,s.43.