Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałV.Koncepcjarównejofaryfnansowej
73
RozdziałV
KONCEPCJARÓWNEJOFIARYFINANSOWEJ
1.Wprowadzenie
Koncepcjarównejofiaryznajdowałaswojeszerokieuzasadnieniezarównogospodarcze,
jakispołeczne,aprzedewszystkimfilozoficznewteoriiutylitarystycznej1.Dziękiniej
dokonałsięprzełomwsposobierozumieniazdolnościpłatniczej.
ZwiastuneminnegomyśleniadotyczącegociężarupodatkowegobyłypoglądyJ.Bentha-
manatematpojęciaiuwarunkowańprawaludzidoszczęścia2.Benthamtwierdzi,że
wśródniezbywalnychpraw,którymizostaliobdarzeniludziezgodnieznaturalnym
porządkiemświata,jesttakżeprawodoszczęścia.Prawotopowinnowspółcześnie
gwarantowaćpaństwozgodniezregułą:możliwienajwięcejszczęściadlamożliwie
największejliczbyludzi.Dziękitemu,dowodziBentham,możliwybędziedorealizacji
celetyczny.Tymcelemetycznymjestosiągnięciecorazwiększejnkorzyści”przezcoraz
większąliczbęczłonkówspołeczeństwa3.KorzyśćutożsamiałBenthamznprzyjemnoś-
cią”
,azkoleiprzyjemnośćbyłasynonimemszczęścia.Praktycznymprzejawemszczęś-
ciajestzaspokajaniepotrzebwzakresiedóbrprywatnych.Finansowymśrodkiem,
którytoumożliwia,jestprywatnydochód.Takwięcimwięcejdochodupozostajedo
dyspozycjiludności,tymwięcejdóbrprywatnychmożnanabyć.
1
PoczątekkoncepcjiutylitaryzmudatujesięodJ.Locke’a(1632-1704).Szerzejnatentematzob.H.Ol-
szewski,Historiadoktryn...,s.159:nUstanowieniewładzypaństwowejniemogłoprowadzićdorezygnacji
przezjednostkęzjejnaturalnych,atymsamymniezbywalnychpraw[...]podstawoweprawanatury:prawo
dożycia,własnościiwolności,byłyprawamijednostkijużwstanienatury,apodstawowecelepaństwa
sprowadzająsiędoochronytego,coistniałojużwcześniej.Państwonieoznaczazmianytychpraw”
.
2J.Bentham(1748-1832).Szerzejnatentematzob.H.Olszewski,Historiadoktryn...,s.238in.:n[...]
angielskifilozofiprawnik,reprezentowałliberalizmwpostacinajbardziejpełnej,nieskazitelnej[...],był
najwybitniejszymprzedstawicielemzapoczątkowanegopodkoniecXVIIstuleciaprzezLocke’autylitaryzmu
[...].Niemadobraspołecznego,którebyłobyniezależneoddobraposzczególnychjednostek,podstawowe
interesyludziniesprzeczneidadząsięsprowadzićdowspólnegomianownika”
.
3
H.Olszewski,Historiadoktryn...,s.261:nCzłowiekaprobujeto,cojestdlaniegopożyteczne,pożyteczne
jestto,comusprawiaprzyjemność[...],moralnejesttylkopostępowaniezwiększającewskaliogólnejsumę
przyjemności,azmniejszającesumęcierpień”
.