Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
60
Częśćpierwsza.Zarysteoriipodatku
oceniesystemupodatkowego,dokonywanejzwłaszczazpunktuwidzeniarespektowa-
niazasadyrównomiernościopodatkowania,należybadać,czypodatekntrafia”swoim
ciężaremwjednostkę,którąpodatkiemzamierzanoobciążyć21.Smithprzyjmujeza
punktwyjściaswoichrozważańprywatnydochódjednostek.Iwyróżniatrzyrodzaje
źródeł,zktórychtendochódpochodzi.nimi:renta,zysk,płaca.Uważa,żekażdy
podatekmusibyćostateczniezapłaconyalbozktóregośztrzechróżnychźródeł,albo
teżzenwszystkichźródełbezwyjątku”22.
Smithpyta,dlaczegonprzenoszonyjestciężarpodatku”natepodmioty,naktóreobowią-
zekpodatkowyniezostałnałożony.Uważa,żedziejesiętakdlatego,albowiemozjawi-
skuprzerzucalnościpodatkówdecydująłączniedwieprzesłanki:wolnakonkurencja
orazoddziaływanie„prostych,aczkolwieknieuniknionychprawekonomicznych”.
Dlategoprzerzucalnośćpodatkujestobiektywnąkoniecznością.Przerzucaneprzede
wszystkimpodatkibezpośrednie(wczasachSmithaokreślanejakoosobiste),takiejak:
podatekodrentygruntowej,podatekodczynszuzdomów,podatekodzysku,podatek
odpłac.Ponadtowkażdymsystemiepodatkowympodatkikonsumpcyjne.Tezkolei,
znistotyswojejinatury”jakopodatkipośrednie,przenoszonezawszenakonsumenta.
3.1.Przerzucaniepodatkuodrentygruntowej
Smithtwierdzi,żepodatekodrentygruntowejpłacidzierżawca;niezmieniatojednak
faktu,żewsensieekonomicznympodatektenobciążainnypodmiot,amianowicie
właścicielaziemskiego23.Tezęswojąuzasadniawnastępującysposób:
1)dzierżawcagruntunwykładanależnośćpodatkową”;
2)właścicielziemskinwyłożonależnośćpodatkową”musiuwzględnićprzykwo-
cieotrzymywanejtenuty(dzierżawy).
Smithwskazujemechanizmprzesuwaniapodatku.Motywemdziałaniadzierżawcy
jestzawszeuzyskaniegodziwegozysku.Wysokośćpodatkutengodziwyzyskznacząco
obniża.Zuwaginatodzierżawca,rekompensującutratędochodu,starasięodpowiednio
zmniejszyćwysokośćtenuty(dzierżawy),którąpłaciwłaścicielowiziemskiemu.Naj-
prostszymwyjściemjestwtakimprzypadkustosowneumniejszeniepoziomutenuty
(dzierżawy)okwotęzapłaconegopodatku.
Smithzauważa,żepolitykafiskalnamożeprowadzićdoubożeniawłaścicielaziem-
skiego.Wmiarębowiemwzrostuwysokościpodatkuodrentygruntowejwzrastać
będzieskłonnośćdzierżawcydodziałaniawedługnastępującejreguły:nImwięcejpłacę
podatku,otylemniejsząpłacędzierżawę”
.
21
A.Smith,Badanianadnaturą...,s.583.
22
Szerzejnatentemat:N.Gajl,Teoriepodatkowe...,s.50in.
23
A.Smith,Badanianadnaturą...,s.585.