Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałIII.MyślpodatkowaAdamaSmitha
55
zprzepisówprawa.Dlatego,skoropodatkimająbyćświadczeniempowszechnym,
słusznejest,zdaniemSmitha,domaganiesięokreślonościpodatku13.
OkreślonośćpodatkuwterminologiiprzyjętejprzezSmithajestwyrazemsprzeciwu
wobecmożliwychnadużyćpodatkowych,któremogąmiećmiejscewówczas,gdypo-
datek,jakikażdajednostkazobowiązanajestpłacić,będzieustalonydowolnie.Smith
wyraźnieijednoznaczniestwierdza,żepaństwopowinnogwarantowaćterminpłatności,
sposóbzapłaty,sumę,jakąnależyzapłacić,idodaje:wszystkotopowinnobyćjasne
izrozumiałedlapodatnika14.
Określonośćpodatkumagwarantowaćwłaściwatreśćprzepisów,którebędąchronić
podatnikaprzednadużyciamizestronyadministracjiskarbowej.Imbardziejprzepisy
teproste,komunikatywne,tymwiększapewnośćograniczaniapatologiiwopodat-
kowaniu.DlaSmithaznaczenietejzasadyjesttakistotne,żeniewahasięstwierdzić:
nPewnośćcodotego,ilekażdajednostkamazapłacić,jest,jeślichodziopodatki,
sprawątakwielkiejwagi,żenawetbardzonierównomiernierozłożonepodatkinie
wprzybliżeniuzłemtakwielkim,jakwielkimzłemjestnawetmałystopieńniepewności
wtymwzględzie”
.
DlawzmocnieniaswychracjiwobroniezasadypewnościopodatkowaniaA.Smith
powołujetakżeinneargumenty.Wskazuje,że:nnieokreślonośćpodatkujestprzyczyną
zuchwalstwaikorupcjiadministracjiskarbowej.Przynieokreślonościpodatkuoddaje
siępodatnikawmocpoborcypodatkowego,którymożebądźdotkliwieobciążyćpodat-
kiemniemiłegosobiepodatnika,bądźteżpodgroźbątakiegoobciążeniawymusićdla
siebiejakiśpodarunek”
.Tozuchwalstwoadministracjiskarbowejprzekładasięzatem
nadziałaniaocharakterzenagannym-arbitralnypobórpodatkuorazwymuszanie
łapówek(podarunki).TakwięcwujęciuSmithajednymzkryteriówocenydobrego
systemupodatkowegojestprzestrzeganienakazu,zgodniezktórympodatekpowinien
byćzgóryokreślony,aniedowolny.
2.3.Zasadataniościopodatkowania
TaniośćopodatkowaniawrozumieniuSmithamabardzobogatąiwszechstronnątreść.
Tylkopozorniejesttojednaztechnicznychzasadopodatkowania,wrzeczywistości
łączywsobiekilkawątków,którychspoiwemrozważanianatematnrozsądnie
ustanowionegopodatku”15.
13
N.Gajl,Teoriepodatkowe...,s.49:n[...]sformułowałSmithważnącechę,którejpowinienodpowiadać
dobrysystempodatkowy,wskazując,podatekwinienbyćzgóryokreślony,aniedowolny”
.
14
Z.Fedorowicz,Historiapodatków...,s.B/64;M.Weralski,Pojęciepodatku...,s.51.
15
A.Smith,Badanianadnaturąiprzyczynamibogactwanarodów,Warszawa2003,s.585in.