Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
52
Częśćpierwsza.Zarysteoriipodatku
Monteskiuszmaświadomość,żewysokośćpodatkówjestpochodnąpotrzebpaństwa
izregułypotrzebytewyznaczajągraniceobciążeńpodatkowych.Przestrzegającprzed
nadmiaremfiskalizmu,proponuje,abyciężarypodatkoweustalaćprzyuwzględnieniu
dwóchreguł:„niekierowaćsięrzekomymipotrzebamipaństwa”i„nieodbierać
ludowimożliwościzaspokojeniajegorzeczywistychpotrzeb”.
ZasługąMonteskiuszajestteżzwrócenieuwaginazagrożeniadlapolitykipodatkowej,
któremogąbyćstwarzaneprzezdoradcówwładcy.Myśliteformułujewkontekście
rzeczywistychirzekomychpotrzebfinansowychpaństwa.ZdaniemMonteskiusza
fiskalizmpodatkowyrodzisięwówczas,gdypodwpływemrzekomychpotrzeb
finansowychustanawianepodatki.Źródłamirzekomychpotrzebfinansowych
państwamogąbyć:nnieuzasadnionypowabjakiegośniezwykłegozadaniaukazanego
władcy”
,nbrakwyobraźniwładcywynikającyzjegoumysłowychpredyspozycji”
,atakże
nmyleniepotrzebmałej,własnejduszy,zpotrzebamipaństwa”
.
1.3.Liberalizmgospodarczy
KoncepcjapodatkowaSmithawyrastanagrunciepoglądówliberalizmugospodar-
czego6.Ichpodwalinętworzyłateoriaobiektywnychprawnatury.Wżyciugospodar-
czymwystępująprawa,zktórychistnieniemnależysięliczyć;władzapaństwaniejest
wszechmocnaistosunkówgospodarczychniemożekształtowaćdowolnie,aletylko
wzgodziezprawaminatury.Prawatesilniejszeodprawastanowionego,dlategopań-
stwowswejdziałalnościgospodarczejniemożesięimskutecznieprzeciwstawić.Prawa
natury(rynek)przezswojedziałanieuruchamiająmechanizmysamoregulujące,które
bezingerencjipaństwazapewniająwłaściwefunkcjonowaniegospodarki.Zuwaginato
ingerencjapaństwawżyciegospodarczestajesięwwiększościprzypadkówzbędna.
A.Smith,cooczywiste,nieodkryłrynku7.Alezpewnościąbyłjednymzpierwszych,
którzyrozumielijegofilozofięirównocześnieformułowalisystematyczny,spójnyzespół
poglądówdotyczącychregułfunkcjonowaniamechanizmurynkowego.
Konsekwentnietwierdził,żeprzemysłiusługiżyjąrytmem,którywynikazkonkurencji;
dlategosprzeciwiałsiętakimdziałaniompaństwa,któreprzezprawostanowionechciały
chronićprzemysłiusługiprzedkonkurencją.
Uważał,żeryneknietylkoregulujecenyiilościtowarówstosowniedonwyrokuspo-
łecznegopopytu”
,alerównocześnieregulujedochodywszystkich,którzywspółdziałają
wceluwytworzeniatowarówiusług.
6N.Gajl,Teoriepodatkowe...,s.42in.
7R.L.Heilbroner,Wielcyekonomiści...,s.63in.