Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
Częśćpierwsza.Zarysteoriipodatku
2.Cechywspólnekoncepcjipodatkowych
Podatkizawszebędąbudzićemocjeipowodowaćspory,albowiemtakjakczłowiek
znaturyswejpragniepieniędzy,takpaństwo,takżeznaturyswejorganizacjiiprze-
słanekfunkcjonowania,pożądapodatków.Dorozwiązaniapozostajezatemproblem
podziałudochodówmiędzyjednostkąapaństwem.Tegoproblemuaniwteoriipodatku,
aniwpraktycejegofunkcjonowanianieudałosięrozwiązaćwsposóbzadowalający.
Zwracająnatouwagęwszystkieszkołypodatkowe.Dlategośw.TomaszzAkwinu
pytał:nCzyopodatkowaniemusibyćrabunkiem?”
,aK.Klockuzasadniałtezęoporu
podatkowegobrakiemsprawiedliwejprzyczynyopodatkowania.Zakrespodatkowej
ingerencjiwsferędóbrprywatnychjesttrudnydookreślenia,annędzaicierpienie,
obecnenawetwśródnajbogatszychnarodów,świadcząotym,żewnajlepszymnawet
wypadkujesttojedynierozwiązanieczęściowe”13.
Dawnekoncepcjepodatkowejednoznaczniepotwierdzająmaksymę,żenten,ktowłada
podatkami,sprawujewładzęwiększąodmieczaiberła”
.
Wkoncepcjachpodatkowychzgodnieprzyjmowanotezę,żeproponowanewnich
zasadyopodatkowaniamogąwspółtworzyćsystempodatkowy.Myślpodatkowapod-
powiadabowiemprawodawcy,jakidlaczegoukładaćposzczególnerodzajepodatków
wsystempodatkowy.Założeniapodatkoweniezawszeokazująsiętrafne.Świadczyto
nietylkoozmieniającejsięinstytucjonalnejrzeczywistościgospodarczejispołecznej,
lecztakżeotym,żemyślpodatkowaniekiedyrozmijasięzuwarunkowaniami,które
wynikajązżyciagospodarczegoispołecznego.Niezmieniatojednakwniczymfaktu,
żeposzczególnekoncepcjepodatkoweobjaśniajązjawiskapodatkowe,rozpoznająich
przyczynyiwskazująmożliwenastępstwa.
Następstwapodatkowe(fiskalne,atakżepozafiskalne-społeczne,gospodarcze,po-
lityczne)należałobyująćwjednorodny,racjonalnyispójnysystempodatkowy.Tylko
wówczaswiedzanatematopodatkowaniabędziemiałacechęwszechstronności.Bez
takichcech,zdaniemposzczególnychszkółpodatkowych,naukaniemożestanowić
dobrychzasadpodatkowych,awkonsekwencjipraktykaniemożetychzasaddobrze
realizować.
Zasadniczowewszystkichkoncepcjachpodatkowychzagadnieniadotyczącepodatków
byłyrozpatrywaneniewsposóbizolowany,alewkontekścieuwarunkowańgospo-
darczychispołecznych.Niestronionoprzytymodwskazaniazależnościistniejących
pomiędzyprzesłankamiustrojowymi(politycznymi)apodatkami.
13
R.L.Heilbroner,Wielcyekonomiści.Czasy,życie,idee,Warszawa1993,s.15;zob.takżeJ.Głuchowski,
Teoriepodatkowe[w:]SystemPrawaFinansowego,t.3,Prawodaninowe,red.L.Etel,Warszawa2010,s.89-97.