Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałIII.MyślpodatkowaAdamaSmitha
51
Swobodapostępowaniadzierżawcypodatkowegoprzypoborzepodatkówsystema-
tycznieprowadziładodyskredytacjiinstytucjidzierżawcypodatkowego.Nieetyczność
postępowaniaoznaczającazdaniesięnałaskęiniełaskędzierżawcypodatkubyłajedną
zprzyczynpejoratywnejtreściokreśleniafinansista,rozumianegojakosynonimnoszu-
sta,którykantujeludzinapieniądze”
.
Smithdostrzegałwszystkiewadymodeludzierżawypodatkowej;byłyoneprzezniego
branepoduwagęprzyformułowaniuzasadodnoszącychsiędotechnikipoboruiwy-
miarupodatków,uważałzakonieczneokreślenietakichzasadpodatkowych,które
chroniłybypodatnikaprzednadużyciemzestronywładzy.Miałyonewswoichzałoże-
niachprzeciwstawićsięarbitralnemu,swobodnemudziałaniuwładzyichronićprzed
uciskiemfiskalnym.
1.2.PrzemyśleniapodatkoweMonteskiusza
BezwątpieniaSmithpozostawałpodurokiempoglądówMonteskiuszadotyczących
świadczeńpublicznych5;tezyfrancuskiegomyślicielabyłyaprobowanymprzezniego
intelektualnymwzorem,napodstawiektóregoformułowałtezyopotrzebieochrony
jednostkiprzednadużyciemprawazestronywładcy.Tenintelektualnyfundamentwart
jestprzypomnienia.
WedługMonteskiuszapodatkipaństwoweudziałem,jakikażdyobywateloddaje
ztego,coposiada.Opowiadającsięzapowszechnościąopodatkowania,Monteskiusz
twierdzi,żepodatnikmusimiećzagwarantowaneprawoncodopozostałejczęści,po-
zostającejpozapłaceniupodatku,jegowłasności”
.Pewnośćmaoznaczać:
1)spokojnekorzystaniezdochodu,majątku,którykształtujesięwnastępstwieza-
płaceniapodatku;
2)państwo(władza)mazapewnićbezpieczeństwoprawnepodatnikowi,polegające
nanienaruszalnościpozostałegopoopodatkowaniudochoduimajątku.
CodowysokościświadczeńpodatkowychMonteskiusztwierdzi,żeciężarpodatku
należyustalaćwedługnastępującychreguł:
1)wysokośćpodatkujestpochodnąnnietego,coludmożeoddać,aletego,cooddać
powinien”;
2)określeniewysokościpodatkumusibyćroztropneiprzemyślane:„nicniewyma-
gawiększejmądrościiostrożności,aniżeliustalenietego,conależybraćod
poddanych,acoimpozostawić”.
5
C.L.Monteskiusz,Oduchupraw,t.1,Warszawa1957;M.Weralski,Pojęciepodatku[w:]System
instytucjiprawno-fnansowychPRL,t.3,Instytucjebudżetowe,red.M.Weralski,Ossolineum1985,s.44in.