Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Schyłekstaregoświata:
„Labelleepoque”1871–1914
43
dorespektowania,zwłaszczawpolitycewewnętrznej,inspiracjirosyjskich.Szczegó-
łyuzgodnionowsierpniupodczasspotkaniaAleksandrazministremsprawzagra-
nicznychNikołajemGiersemwFranzenbadzie(czes.FrantiškovyLáznĕ).Pierwszy
znichzobowiązałsiędoniewystępowaniaprzeciwinteresomrosyjskim.Książęnie
wiedziałwszakże,żewówczasprzewrótwRumeliiWschodniejbyłjużprzygotowa-
ny.Wdniu18wrześniausuniętosułtańskiegogubernatoraiproklamowanozjedno-
czeniezBułgarią.OkolicznościzmusiłyAleksandradoaprobowaniategokroku.
Turcyzachowalisięwówczasbiernie,carnatomiastodwołałwszystkichoficerów
rosyjskichzarmiibułgarskiej.Wpraktyceokazałosię,żeprzeciwniczkązmian
stałasięSerbia.Miałaprzytymograniczonywybór,gdyżekspansjanazachód
kuBośniiHercegowiniebyłaniemożliwa.Pozostałyzatemkierunkiwschodniipo-
łudniowy.OznaczałotozapoczątkowaniesporuoMacedonię.TymczasemwKon-
stantynopolutrwałynakonferencjiambasadorównegocjacjenadkwestiąunii.
BrytyjczycyproponowaliuniępersonalnąmiędzyBułgariąaRumeliąWschodnią,
cobyłodopogodzeniaztraktatemberlińskim.Rosjanienieoponowali,podwa-
runkiemżeszczegółowerozwiązanianiewzmocniąBattenberga.Serbia13listo-
pada1885r.wypowiedziałajednakwojnęBułgarii,azostałapobitajużsześćdni
porozpoczęciudziałań.WtejsytuacjiinterweniowałagentdyplomatycznyAustro-
-WęgierwBelgradziehr.RudolfKhevenhüller-MetschiBattenbergposzedłna
ustępstwa.PojawiłasięwówczaswWiedniu,wkręguarcyksięciaRudolfa,ideawoj-
nyzRosją.PokójugruntowałostanowiskoBismarcka,którydałdozrozumienia,że
zjednejstronyniechcezrywaćzRosją,zdrugiejzaświnteresieRzeszynieleży
dezintegracjaAustro-Węgier.PrzyhamowałotodążeniaWielkiejBrytaniidokon-
fliktuzRosją,abytymsposobemzapewnićsobiedostępdoAzjiŚrodkowej,izwięk-
szyłogotowośćdorespektowanianaBałkanachinteresówWiednia.
Wojnębułgarsko-serbskątoczonąw1885r.zakończonowlutymrokunastępnego
pokojempodpisanymwBukareszcie,opartymnazasadziestatusquoante.Wlutym
1886r.dowładzywLondyniedoszliliberałowie,coprzyczyniłosiędopolubownego
załatwieniasprawybułgarskiej.WładcaBułgariizostałnapięćlatgenerał-guberna-
toremRumelii.Psułysięjednakstosunkiniemiecko-rosyjskie.Watmosferzenie-
przyjaznychpolemikprasowychcarjednostronneanulował,zawarowanywtraktacie
berlińskim,statuswolnegoportuwBatumi,comogłooznaczać,żemiastostaniesię
baząmarynarkirosyjskiejnaMorzuCzarnym.Tymczasem20sierpnia1886r.doszło
wBułgariidozamachustanuizłożeniaBattenbergaztronu.Potygodniujakjuż
wspomnianopowróciłcoprawdadoSofii,alewkrótcezmuszonogodoabdykacji
iopuszczeniakrajunazawsze.Bułgarzyobraliksięciemspokrewnionegozdomem
RomanowówWaldemaraDuńskiego,aletenwyborunieprzyjął.Spodziewanosię,
żenastępnymkrokiembędzieokupacjarosyjska.Kryzysogólnoeuropejskiwyraźnie
siępogłębiał.Zarównobrytyjska,jakiwęgierskaopiniapublicznapodzielałypo-
gląd,żeRosjaniemożemieszaćsięwsprawyBułgarii.Wspólnyministerspraw
zagranicznychGustawKálnokypodwpływemBismarckauważał,żenależyzacho-
waćpokójdomomentu,gdywojskarosyjskieznajdąsięnaBałkanach.Wcześniejsze
działaniamogłybysprowokowaćRosjandouderzenianaGalicję,awówczaspo-
mocbrytyjskabyłabypraktyczniebezznaczenia.WielkaBrytaniainteresowałasię
