Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Zagadnieniaogólne-aspektewolucyjnykoncepcjipodatkowych
37
RozbudowanepodatkipojawiająsięwkulturzeEgiptu,Grecji,Rzymu5;nieobceepoce
średniowiecza(św.TomaszzAkwinu,Petrarka,Palmieri,awPolsce-A.F.Modrzewski,
J.Łaski)6.NaprzełomieXVIiXVIIw.myślpodatkowąkształtowaliJ.Bodin,S.deVau-
ban,W
.Petty,T.Hobbes.Wteoriikameralistycznejodcisnąłswojepiętnooprócz
J.H.G.vonJustiegotakżeL.vonSeckendorff7.ZkoleiF.Quesnay,twórcakoncepcji
fizjokratów,znalazłwPolscewieluswoichzwolenników,takichjakS.Staszic,H.Kołłątaj8.
Pierwszeznaczącekoncepcjepodatkowewyrosłyjednaknagruncieliberalnejmyśli
ekonomicznej(A.Smith,D.Ricardo,J.B.Say).Tezaoobiektywnychprawachnatury,
którefunkcjonująwobszarzegospodarki,stanowiłapodstawędosformułowaniazasad
podatkowych.Myślprzewodniaowychzasad,niezależnieodichszczegółowychiwie-
lorakichtreści,dasięująćwjednągeneralnąmaksymę-należychronićpodatników
przeddziałaniemwładzynaruszającejnnaturalnyporządekrzeczywgospodarce”
.
Koncepcjępodatkowąszkołyliberalnejnależyodczytywaćjakozespółdyrektyw
nakazującychwszczególnysposóbchronićdobroprywatne(dobropodatnika)
wkolizjizdobrempublicznym(państwo).Wliberalnejmyślipodatkowejwyraźnieza-
znaczonajestnieufnośćwobecpaństwa,obawaprzedzbytszerokiminieuzasadnionym
wkraczaniemwsferędóbrprywatnych9.Nieufnośćwobecpaństwabyłauzasadniana
nawarstwionymiwciąguwiekówprzykładamiingerowaniawładzywsferęprywatności
wtakisposób,żedochodziłodonaruszeńnobiektywnychprawnatury”
.
5Ks.J.Klinkowski,Nowotestamentalnyobrazcelników...,s.57in.,atakżeks.W
.RakocyCM,Finanse
ipracepubliczne...,s.125in.;L.Piotrowicz,FinanseCesarstwaRzymskiegowpierwszymjegookresie,Lwów
1925;G.Seidler,Studiazhistoriidoktrynpolitycznych,nAnnalesUniverisitatisMariaeCurie-Skłodowska”
1955,t.II;N.Gajl,Teoriepodatkowewświecie,Warszawa1992,s.11:nWstarożytnościszukaćnależy
powstaniawielupodziśdzieństosowanychkonstrukcjipodatkowych”;B.Brzeziński,Wstępdonauki
prawapodatkowego,Toruń2001,s.21:nDlastosunkówwImperiumRzymskimcharakterystycznebyło
zróżnicowaniepodatkówwsamymRzymieiwprowincjach[...].Podatkiemobywatelskimbyłprzezdługi
czaspodatekspadkowy[...].Mieszkańcyprowincjipłacilitributumsoli-rodzajpodatkugruntowego[...].
WRzymiezaczętoteżstosowaćnaszersząskalępodatkiobrotowe[...].Rzymskimwynalazkiemjesttakże
progresjapodatkowa,karyzapodawaniefałszywychinformacjipodatkowych”
.
6Szerzejnatentematzob.N.Gajl,Teoriepodatkowe...,s.22-30.
7N.Gajl,Teoriepodatkowe...,s.37:nDonajbardziejoryginalnychjegopoglądównależątewywody,
wktórychwskazywał,nienależytraktowaćregaliówipodatkówzfiskalnegopunktuwidzenia.Biorąc
poduwagęskutkiprzeciążenia,uważał,powinnosiębraćraczejzamałoniżzawiele”;por.E.Strasburger,
Naukaskarbowości.Częśćogólna,Warszawa1924.
8ChodzituprzedewszystkimopracęS.Staszica,UwaginadżyciemJanaZamoyskiego,1787;N.Gajl,
Teoriepodatkowe...,s.45,wskazuje,żeS.Staszicnzwalczaantypodatkowenastrojespołeczeństwa,wskazując
nakoniecznośćzwiększeniaopodatkowanianaceleutrzymaniawojska[...].Staszicskłaniasiętakżena
rzeczuchwalaniapodatkówkonsumpcyjnych[...].Opowiadasięzajedynympodatkiemodrolnictwajako
najbardziejsprawiedliwymzewzględównarodowychisytuacjipolitycznejkraju”;Z.Fedorowicz,Historia
podatków...,s.B/1in.
9A.Gomułowicz,Zasadasprawiedliwościpodatkowej,Warszawa2001;A.Gomułowicz,Zasadypodat-
kowewczorajidziś,Warszawa2001.