Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2
Kształtowanienowoczesnejproblematykiimetodyki
Jednymzpierwszychproblemówbadawczychtoksykologiibyłoustalenie
sposoburozchodzeniasiępołkniętychtrucizn;rozważanodwiemożliwości–przez
układlimfatyczny,apotemkrwionośny,alboprzezukładnerwowy.WkońcuXVIII
w.przyjąłsiępoglądangielskichchirurgówianatomów,WilliamaiJohnaHunte-
rów,żetruciznyrozprzestrzeniająsięprzezukładnerwowy.Poglądtenobaliłdo-
pieroprofesorpatologiiogólnejUniwersytetuParyskiego,FrancoisMagendie
(1783–1855),którywlatach1810–1820przezserięeksperymentówzestrychniną
iinnyminowowyizolowanymialkaloidamiudowodniłichprzenoszeniesięnaczy-
niamikrwionośnymi.
Jednaknieonjestuważanyzatwórcęnowożytnejtoksykologii,leczHiszpan,
MatthieuJ.B.Orfila(1787–1853),autornapisanegowlatach1814–1815nTraktatu
otruciznach”,przetłumaczonegonaróżnejęzykieuropejskie,przedstawiającego
zasadyprzeprowadzaniaeksperymentównazwierzętachiznajdowaniatrucizn
wpłynachustrojowychoraztkankach.W1817r.OrfilaobjąłKatedręMedycyny
SądowejUniwersytetuParyskiego,aw1830r.zostałdziekanemWydziałuLekar-
skiegotejuczelni.WybitnymuczniemMagendieiOrfilibyłAnglik,RobertChri-
stianson,autorwydanegow1829r.podręcznikatoksykologii,przezwielelatuwa-
żanegozapodstawowypodręcznikwkrajachanglojęzycznych,zatytułowanego:
nTreatiseonPoisons”.DziełoChristiansonaznalazłożywąrecepcjęwUSAijuż
rokpojegoedycjiczasopismonAmericanJournaloftheMedicalandPhysical
Sciences”wprowadziłodziałnMedicalJurisprudenceandToxicology”,przyspie-
szającwtensposóbrozwójtoksykologiiwUSA.Wartozaznaczyć,żenapoczątku
XIXw.wykładymedycynysądowejitoksykologiiwprowadzonoteżnaUniwersy-
teciewBerlinie,apowierzonojeprofesorowiLudwigowiCasparowi(1796–1864).
Pozawymienionymiksiążkami,rangęautorytatywnychpierwszychpodręcz-
nikówtoksykologiizyskałytakżerozprawyAnglika,JamesaF.W.Johnstona:nThe
ChemistryofCommonLife”(1855)iAmerykanina,TheodoreWormley’a:nMi-
cro-ChemistryofPoisons”(1867).Pierwszaspopularyzowałastosowaniearszeniku
wkosmetologii,ponadtowcodziennejdieciejakocennegośrodkawzmacniające-
go,natomiastdrugaprzyczyniłasiędowprowadzenianowychmetodmikroche-
micznychdotoksykologii.
WXIXw.wcentrumzainteresowańbadawczychtoksykologówznajdowały
sięjeszczezagadnieniamedycynysądowej,cowynikałozczęstegostosowania
wzbrodniczychcelachtakichtrucizn,jakarszenik,morfina,apo1898r.także
proszkówodbólugłowy(wlatach1880–1900wUSApisanonawetoepidemiitru-
cicielstwa).Corazczęściejjednaktoksykologiaprzyczyniałasiędorozpoznawania
zagrożeńspołecznychbędącychkonsekwencjąrewolucjiprzemysłowejiekono-
micznej.
WpołowieXIXw.wEuropiezapoczątkowanodokonywanenazwierzętach
pomiarylaboratoryjnewielkościnarażenianapyłyprzemysłowe,wpierwszejko-
lejnościnapyłbawełnianyikrzemionkę.W1865r.Eulenbergprzeprowadził
pierwsząpróbękontrolowanejinhalacjitoksycznymiiduszącymigazamiwdrew-
nianejkomorzezdwiemaszklanymiścianami.Wewnętrzneścianybyłypokrytela-
kieremigumą,apomiarówdokonywanozapomocągazometru,mierzącegopręd-
19
