Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
5.3.3
Wchłanianiezprzewodupokarmowego
Najwięcejtruciznprzedostajesiędoorganizmudrogąpokarmową.Wten
sposóbtrafiadoorganizmuwiększośćlekóworazzanieczyszczeniachemicznewo-
dyiżywności.Drogataodgrywarównieżnajwiększąrolęwzatruciachrozmyśl-
nych(samobójstwachizabójstwach)orazwzatruciachprzypadkowych,zwłaszcza
dzieci.Marównieżpewneznaczeniewzatruciachzawodowych,zwłaszczaprzy
nieprzestrzeganiupodstawowychwymogówhigieny,np.wczasiejedzenialubpa-
leniapapierosówbezumyciarąkmogąprzedostaćsiędoprzewodupokarmowego
toksycznepyły.
Przewódpokarmowystanowielastycznąrurę,któraudorosłegoczłowieka
maok.8mdługości.Składasięzkilkuwarstw.Kierującsięodświatłacewykuob-
wodowisąto:błonaśluzowawrazzutkaniempodśluzowym,błonamięśniowa,
złożonazwarstwymięśniokrężnychipodłużnych,orazbłonasurowicza.Chociaż
przewódpokarmowyznajdujesięwewnątrzorganizmu,tojegotreść,jakdługonie
ulegnieresorpcji,stanowiczęśćśrodowiskazewnętrznego.
Wchłanianieksenobiotykówzachodzinacałejdługościprzewodupokarmo-
wego,jednaknajbardziejprzystosowanesądotegojelita.Największązdolność
wchłanianiawykazujejelitocienkienaodcinkuprzylegającymbezpośred-
niododwunastnicy.
Ksenobiotyk,zanimulegniewchłonięciu,musiprzeniknąćkolejnoprzezna-
błonekjelitowy,błonępodstawnąiśródbłoneknaczyńwłosowatych.
Powierzchniajelitacienkiego–wskutekistnieniatakichstruktur,jakfałdy
okrężne,kosmki,kryptyjelitowe,mikrokosmki–wynosiudorosłegoczłowieka
ok.200–300m2.
Nabłonekjelitowy(ryc.5.8)składasięzpojedynczejwarstwyko-
mórekwalcowatychwysokości22–26Pm.Najliczniejwystępująwnabłonkujelit
komórkiwchłaniające(enterocyty)zlicznymiorganellami.Nawolnejpowierzchni
tychkomórek,zwróconejdoświatłajelita,występujedużaliczbaściśleułożonych
cylindrycznychmikrokosmkówdługościok.1–1,5Pmiośrednicyok.0,1Pm.Ze-
spółtychmikrokosmkównosinazwęrąbkaprążkowanego.
Błonapodstawnakomórekwchłaniającychjestpołożonabliskowłosowatych
naczyńkrwionośnychichłonnych.Wchłanianieuzależnionejestwdużymstopniu
odprędkościprzepływukrwiwnaczyniachwłosowatychkosmkówjelitowych,któ-
reuczłowiekawynosiśredniook.6dm3/min.Komórkinabłonkasąoddzieloneod
siebieprzestrzeniamimiędzykomórkowymi,rozszerzającymisięwkierunkupod-
stawykomórek.Odgrywająoneistotnąrolęwewchłanianiuwody,aprawdopodob-
nietakżelipofilnychnieelektrolitów.
Wchłanianieksenobiotykówwjelitachodbywasięzapomocąróżnychme-
chanizmówtransportu.
Największąrolęwewchłanianiusubstancjiniezjonizowanychodużym
współczynnikupodziałuolej–wodaodgrywadyfuzjabierna.Ksenobiotyki
rozpuszczalnewwodzie(np.etanol),om.cz.poniżej200,wchłaniająsięzapomo-
cądyfuzjiprzezpory.Substancjewielocząsteczkowe(np.cząsteczkipolistyrenu)
wchłaniająsięprzezendocytozę.
Przywchłanianiusubstratównaturalnychdużeznaczeniematransport
przenośnikowy.Istniejąnp.specjalnemechanizmytransportuglukozy,galak-
72
