Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
5.4.2
Wiązanieprzezbiałkaosocza
Narozmieszczeniewielusubstancjiworganizmiewpływaichnagromadze-
niesięwróżnychtkankachwwynikutransportuaktywnego,wiązaniezelementa-
mikomórkowymilubrozpuszczalnośćwlipidach.
Wniektórychprzypadkachksenobiotykiosiągająnajwiększestężenie
wmiejscuichtoksycznegodziałania,np.tlenekwęglawkrwinkachczerwonych
wskutekdużegopowinowactwadohemoglobiny,parakwatwpłucachwwyniku
transportuaktywnego.
Zazwyczajsubstancjeobceosiągajądużestężeniewtkankachodległychod
miejscaichdziałania,np.ołówkumulujesięwkościach,adziałatoksycznienana-
rządymiękkie.Wtakichprzypadkachkumulacjadziałaochronnie,gdyżwjejwy-
nikunastępujezmniejszeniestężeniatruciznywokółreceptorów.
Dużeznaczeniewrozmieszczeniusubstancjimaichwiązanieprzezbiałka
osoczakrwi.Ksenobiotyki,poprzedostaniusiędokrwiobiegu,wciąguminutysą
rozprowadzanewcałejobjętościosocza,anastępniewmniejszymlubwiększym
stopniuwiążąsięodwracalniezbiałkamiosocza.
Białkatemogąwiązaćzarównoksenobiotyki,jakisubstancjeendogenne(bi-
lirubina,kwasytłuszczowe,cholesterol,tyroksyna).
Największąrolęwwiązaniusubstancjiwosoczuodgrywająalbuminy.
Wynikatozichdużegopowinowactwa,nieswoistościwiązaniaidużegostężenia
wosoczu(m.cz.albuminwynosiok.69·103,apunktizoelektryczny4,9).Czą-
steczkaalbuminyzawieraok.100różnoimiennychładunków,coumożliwiaprzyłą-
czeniezarównoanionów,jakikationów.Substancjeobojętnesąprzyłączaneprzez
wiązaniahydrofobowe.
Liczbamiejscwiązaniawcząsteczcealbuminyjestjednakdlaposzczegól-
nychzwiązkówznaczniemniejsza,zazwyczajnieprzekracza10,awprzypadku
związkówocharakterzekwaśnymwynosizaledwie1–2.Mimoujemnegoładunku
albuminy,przyfizjologicznympH7,4,wiążąwieleanionów.Cząsteczkaalbuminy
zawierawielegrupalkoholowychseryny,którełatwotworząwiązaniawodorowe.
EnergiawiązaniawodorowegoRCOO–···OHjestwiększa(26,8kJ/mol=
=6,4kcal/mol)odenergiiwiązaniaR–NH
2
+···OH(10,5kJ/mol=2,5kcal/mol).
Zalbuminamim.in.wiążąsię:barbiturany,salicylany,sulfonamidy,penicylina,
streptomycyna,tetracykliny,chloramfenikol,PAS,kwasaskorbinowy,niektóreme-
tale(Cu,Zn,Ca),digitonina,mepakryna,imipramina,histamina,czerwieńfenolo-
wa,bilirubina,tyroksyna.
Ksenobiotykiłącząsiętakżezglobulinami.Niektóreztychbiałekwy-
kazująswoistepowinowactwodopewnychsubstancji.Transkortyna,należącado
α
1-globulin,jestodpowiedzialnazaprzenoszeniehormonówsteroidowych,cerulo-
plazminazgrupyβ
2-globulinwiążemiedź,transferrynazaliczanadoα
1-globulin
jestswoistymprzenośnikiemżelaza.Globulinywiążątakżecyjanokobalaminęity-
roksynę.Substancjelipofilne,jak:insektycydypolichlorowe,witaminyA,D,EiK,
cholesterol,łącząsięzα-iβ-lipoproteinami.
Ksenobiotykiłącząsięzbiałkamiwkompleksyzapomocąwiązań:jono-
wych,wodorowych,dipolowych,hydrofobowychisiłamivanderWaalsa.Tylko
nielicznesubstancjechemiczne(związkialkilujące,insektycydyfosforoorganiczne)
łącząsięzbiałkaminieodwracalniezapomocąwiązańkowalencyjnych.
82
