Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ponieważwiązaniezbiałkaminiejestwybiórcze,międzyksenobiotykami
isubstancjaminaturalnymiwystępujekompetycjaomiejscewiązaniawcząsteczce
albuminy.Substancjeowiększympowinowactwiewypierajązpołączeńzbiałkami
innezwiązkiosilnychczęstowłaściwościachtoksykodynamicznych.Nagłeuwol-
nienieznacznejilościwolnejformyksenobiotykumożedoprowadzićdowystąpie-
niaobjawówzatrucia–jedenzwiązekchemicznymożewywołaćzatrucie,spowo-
dowanenagłymuwolnieniemzpołączeńzbiałkamiinnegozwiązku.
Substancjeocharakterzekwaśnymkonkurująotesame,nieliczne(1–2),
miejscawiązaniawcząsteczcebiałka.Silniewiążącysięzbiałkamisulfonamid,
podanychoremuprzyjmującemulekprzeciwcukrzycowy–tolbutamid,możewy-
wołaćśpiączkęhipoglikemiczną.Fenylobutazonwypierawarfarynę,stwarzając
niebezpieczeństwokrwotoków.Salicylanyisulfonamidywypierająmetotreksat,
aponieważcytostatyktenjeststosowanyzwyklewbardzodużychdawkach,stan
takimożedoprowadzićdosilnegozatrucia.
Niektóresubstancje(związkiołowiu,chromiany,metylortęć)poprzedostaniu
siędokrwiobieguzostająwychwyconeprzezerytrocyty.Ksenobiotykitewią-
żąsięwwiększymstopniuzkrwinkaminiżzbiałkamiosocza.Zazwyczajreagują
zgrupamisulfhydrylowymilipoproteinybłonykrwinekczerwonychcomożespo-
wodowaćhemolizę.
5.4.3
Wiązanieprzezbiałkanarządów
Wieleskładnikówtkankowychwiążeksenobiotyki,wpływającprzeztona
ichwybiórczeumiejscowieniewniektórychnarządach.Glikozydynasercoweipro-
kainawiążąsięzbiałkamimięśniasercowego,atebrynawiążesięznukleoproteina-
miwątroby,tyroksyna–zsiateczkąśródplazmatycznąwątrobyimięśni,estradiol–
zbłonąśluzowąmacicy.Czwartorzędowezasadyamoniowewiążąsięzkwaśnymi
mukopolisacharydamiwtkancełącznejichrzęstnej.
Wątrobainerkamajądużąpojemnośćwiązanialicznychzwiązkówchemicz-
nychiłącznienagromadzająwięcejksenobiotykówniżwszystkiepozostałenarzą-
dyworganizmie.Wynikatozistotnejfunkcji,jakąnarządytespełniająwelimina-
cjitruciznzorganizmu.Łączysiętozezdolnościąwiązaniaksenobiotykówprzez
białkawewnątrzkomórkowe.Wcytozoluwątrobywystępujebiałkoligandyna
(S-transferazaglutationowa1-1),odużympowinowactwiedowielukwasóworga-
nicznych,któraodgrywaważnąrolęwichtransporciezosoczadowątroby.Białko
towiążetakżekortykosteroidyirakotwórczebarwnikiazowe.Mepakrynajestwią-
zanawybiórczoprzezfrakcjęjądrowąwątroby.Stężenielekuwtymnarządzie
przewyższaniekiedy1000-krotniestężeniewosoczu.
Lepiejpoznanejestwiązaniemetalizbiałkamiwątrobyinerek.Dużeznacze-
niewkumulacjimetaliwtychnarządachmafrakcjajądrowaicytoplazmatyczna.
Wjądrachkomórkowychmetale(rtęć,ołów)występująwpostacikomplek-
sówwielkocząsteczkowych,główniezbiałkaminiehistonowymichromatyny.Tyl-
kownieznacznymstopniumetalesąwiązanezDNA.
Wcytoplazmiewątrobyinerekorazwbłonieśluzowejjelitwystępują
metalotioneiny,białkaom.cz.6,5·103bogatewcysteinę(23–33%),całko-
85
