Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Substancjaobecnawróżnychprzedziałachśrodowiskowychulegawpływowi
czynnikówklimatycznych,ajejwłaściwościfizykochemicznedecydująorozkła-
dzieirozmieszczeniu,awięcostężeniu,najakienarażonesąorganizmyżywe.Od
właściwościfizykochemicznychzwiązkuzależytakżewydajnośćwchłaniania.
Wnarażeniuśrodowiskowymgłównądrogąwchłanianiajestukładpokarmowy,
wwarunkachprzemysłowychdominujewchłanianieprzezpłuca.Wielezwiązków
lipofilnychwchłaniasięłatwodoorganizmuibardzowolnowydala,ulegającku-
mulacjiprzezcałyokresżyciaorganizmu,np.polichlorowanebifenyle,insektycy-
dypolichlorowe,organicznezwiązkirtęci.Zaefekttoksycznywywołanyprzezkse-
nobiotykodpowiedzialnesąrównieżczynnikiwewnątrzustrojowetakiejakrasa,
wiek,płeć,stanzdrowia.Skutkidziałaniazwiązkuchemicznegoomałejtoksyczno-
ściostrejmogąwystąpićdopieroponarażeniuwielokrotnym,cojestzwyklespo-
wodowanekumulacjązwiązkulubkumulacjąuszkodzeńwywołanychprzezzwią-
zek.Występujewówczasokresutajeniatymdłuższy,immniejszabyładawka
związku.
3.1
Definicjatrucizn
Truciznajesttosubstancja,którapowchłonięciudoorganizmulubwy-
tworzonaworganizmiepowodujezaburzeniejegofunkcjilubśmierć.
Każdasubstancjaobecnawśrodowiskuwpostacistałej,ciekłejlubgazowej
wywierającaszkodliwywpływnaorganizmyżyweuchodzizasubstancjęskażającą
otoczenie.Substancjetewywołująokreśloneefektybiologicznelubzdrowotne,
którewystępująpodczasnarażenialubwokresiepóźniejszym,atakżewnastęp-
nychpokoleniach.Bardzotoksycznasubstancjapowodujeteskutkipopodaniubar-
dzomałychilości(dawek),natomiastsubstancjamałotoksycznawywieradziałanie
szkodliwepopodaniuwodpowiedniodużejilości.
Otoksycznościsubstancjidecydujenietylkodawkapodanalubwchłonięta,
lecztakżedrogapodania(doustna,inhalacyjna,dermalna),częstośćpodawania
(jednorazowo,kilkakrotnie),czas,poktórymwystępująefektyorazzakresistopień
uszkodzenia.
Narażenie(ekspozycja)jesttofizycznykontaktżywegoorganizmu
zczynnikiemchemicznym,fizycznymlubbiologicznym,wyrażonystężeniem
lubnatężeniemiczasemtrwania.
Podczasnarażeniamożenastępowaćpobranie
substancji
che-
micznej,anastępniejejwchłonięcie,któreopisujesiędawkąwchło-
niętą.Obecnośćsubstancjichemicznejwpróbkachmateriałubiologicznego(po-
29
