Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.2
Dawki
Działanietoksycznesubstancjichemicznejzależyodjejdawkiistęże-
niawatakowanymnarządzielubukładzie.Dawkajesttoilośćsubstancjiche-
micznejpodana,pobranalubwchłoniętadoorganizmuwokreślonysposób,
warunkującabraklubwystąpienieefektówbiologicznychwyrażonychodset-
kiemorganizmówodpowiadającychnatędawkę.Wyrażonajestwjednostkach
wagowychnamasęlubpowierzchnięciała,niekiedydodatkowonadobę.
Doocenywchłoniętejdawkiniezbędnajestznajomośćnastępującychczynni-
ków:a)stężeniawpunkcienarażenia,b)intensywnościkontaktu(ekspozycji),
c)częstotliwościnarażenia,d)masyciała,e)uśrednionegoczasunarażenia.
Tradycyjniewzależnościodskutków(efektów)wywołanychprzezksenobio-
tykirozróżniasięniżejwymienionedawki:
1.Dawkęgranicznąlubdawkęprogową(dosisminima,DM).Jesttoilość
substancji,którawywołujepierwszespostrzegalneskutkibiologiczne(ryc.3.2).
Nazywamytoprogiemdziałania,któryjestzdefiniowanyjakonajmniejszypoziom
narażenialubnajmniejszadawka,którepowodujązmianybiochemiczne,przekra-
czającegraniceprzystosowaniahomeostatycznego.
Ryc.3.2.Pojęcieprogudlasubstancjiodziałaniuprogowym.
Wprzypadkusubstancjiteoretycznieniekancerogennych,możliwośćistnie-
niadawkiprogowejsubstancjimożebyćuzasadnionanapodstawieznajomościme-
chanizmówiefektóworazprocesówbiologicznychwarunkującychutrzymanieho-
meostazyorganizmu.Wwiększościkomórekorganizmuistniejąukładyenzyma-
tycznezdolnedoszybkiejdetoksykacjiiwydalaniasubstancjiimetabolitóworaz
donaprawyewentualnychuszkodzeń.Wprzypadkutzw.efektówprogowychujaw-
nienieichmożenastąpićwtedy,kiedyzaburzeniewspomnianychprocesówprze-
kraczazdolnościkompensacyjneorganizmuiwystępujewznacznymodsetkuko-
32
