Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KulturaCeltów
29
DPn,wywodząsięwyłączniezceltyckiejBrytaniiistądokreślanesąmianembrytońskich(ang.
Brythonic).Opróczjęzykakornwalijskiegodogrupytejzaliczamyjęzykwalijskicymraeg
(Welsh),orazbretońskibrezonek.TenostatniniefunkcjonujewobrębieBrytanii,napierwszy
rzutokadziwićwięcmożezaliczaniegodojęzykówbrytońskich.Pamiętaćjednakmusimy,że
rozwinąłsięzdialektuprzywiezionegonaobecneterytoriumBretaniiprzezemigrantówucie-
kającychzBrytaniiprzedinwazjąAnglosasów.Językiembrytońskimbyłteżnieistniejącydziś
kumbryjski(ang.Cumbric),któryrozwijałsięzpniazbliżonegodocymraeg,odmomentu
kiedyBrytanięrozdzieliliwVIw.na2częściprącynazachódAnglowie.Powstałewówczas
królestwoStrathclyde,wktórymposługiwanosięjęzykiemkumbryjskim,szybkojednakzo-
stałopodporządkowaneSzkocjiitutejszyjęzykroztopiłsięwgaelickim.Brakwiększejliczby
zachowanychsłówuniemożliwiajegorekonstrukcję.
Równieżzuwaginazbytnikłąliczbęzabytkówjęzykowychniejesteśmywstanie
określićprzynależnościjęzykówkontynentalnychCeltów,któreumownienazywamygalijski-
milubgalskimi(ang.Gaulish).NiepewnajestteżprzynależnośćjęzykaPiktów,dawnych
mieszkańcówpółnocnejBrytanii,zasymilowanychprzezkulturęszkocką.Niewielkaczęśćza-
chowanychsłów,głównieimioninazwmiejscowych,zniekształconychwpływamigaelickimi,
awdokumentachpisanychrównieżłacińskimi,niepozwalastwierdzić,czybyłtojęzykcel-
tycki,czynp.przedindoeuropejski,jakwwypadkujęzykabaskijskiego.
Wszystkieistniejącejęzykiceltyckiezachowujądodziśznacznepodobieństwa.Itak,
przymiotnikDczystynwewszystkichjęzykachceltyckichmaidentycznąformępisaną-glan;
słowoDrzekanjestokreślanawirlandzko-gaelickim-abhann,wSzkocji-abhainn,wmanx-
awin,apowalijsku,kornwalijskuibretońskujednakowo-avon.Istnieją,oczywiście,wyrazy
poważniesięróżniące,alemimotowieleznichwciążwykazujetosamopochodzenie,jaknp.
Dpogodan,którawobugłównychjęzykachgaelickichto-aimsir,wmanx-emshyr,powa-
lijskuikornwalijsku-amser,ipobretońsku-amzer.
Religia
PodobniejakustarożytnychGreków,religiaCeltówmiałacharakterpoliteistyczny
iantropomorficzny.Obejmujekilkasetbóstw,półbogówimitologicznychherosów.Wiele
ztychpersonifikacjimiałozasięglokalny,alepewnaichliczbabyławspólnawszystkimCel-
tom.Zasięgkultunajważniejszego,jaksięwydaje,bóstwaceltyckiego,Lugha,poświadczają
zachowanedodziśnazwygeograficzne,występującewcałejniemalEuropie.Jestwśródnich
francuskiLyon-niegdyśdumneLugdunum,Luxeuil-małemiasteczkopołożonemiędzy
BesançonaNancy,belgijskieLie
‘ge-określanelokalnietakżejakoLuik,wreszciepolska
Legnica.DzisiejszebrytyjskieCarlislejeszczepodczasokupacjirzymskiejnosiłonazwęLu-
guvallum.
Lughbyłprzedewszystkimbogiemświatła,ajegoimięoznaczałotyle,coJaśniejący
lubTenKtóryOświeca.PosiadałteżprzydomekSamildanach(MającyWieleUmiejętności).
GdyprzybyłnadwórkrólaNuadhy,dowiedziałsię,iżbytamwejść,musiznaćjakieśrze-
miosło.Podałsięzacieślę,aleusłyszał,żekrólmajużcieślę.Wymieniałpotempokoleiinne
zawody,wtymkowala,ślusarza,harfisty,zakażdymrazemsłysząc,żetakispecjalistajużjest
zatrudnionyiniemamiejscadlaniego.Wkońcuoświadczył,żeznawszystkietezawody
