Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KulturaCeltów
39
ChoimmaicCuindChe
´tchathaig(WyprawaConiae3aprawowitegosynaCuindaStubitewne-
go).Świattencechujesiętym,żeniewchodzitamduszazmarłego,leczonsam,zeswym
ciałem.MateżprawopowracanianaziemiępodczasświętaSamhuinn,którezyskałopotem
angielskąnazwęHaloween.
TreścidostarczałacyklowikrólewskiemuwczesnośredniowiecznarzeczywistośćIr-
landii,krajupodzielonegonakilkadziesiątpaństewek,pozostającychwstanieustawicznych
konfliktów,wzajemnychnajazdów,grabieży,podbojów,bratobójczychwojenimordów.Ist-
niałtuwreszcieobyczajokreślanypojęciemfingal,prawodopopełnieniamorderstwanapa-
nującymkrólu,jeślijegorodzinapanowaładłużejniż4pokolenia,cogroziłomonopolizacją
władzyiodsunięciemodniejinnychrodów.Dokonaniefingalpozwalałonautrzymywanie
przemiennościwładzyimimookrucieństwazawierałoszczyptęracjonalności.Słowofingal
oznaczałojednocześniemorderstwowrodziniekrólewskiejwogóle.Donajbardziejdrama-
tycznychutworów,czerpiącychztakiejrzeczywistości,należyFingalRóna
´in(ZabójstwoRo-
nana).JesttoponurahistoriaRonana,królaLeinsteru,żyjącegonaprzeł.VIiVIIw.Zabiłon
własnegosynapodejrzanegoouwiedzenieswejmacochy,czyliżonyRonana.
Innepostacihistoryczne,występującewtymcyklu,tom.in.:królwschodniegoUlste-
ruMonganMacFiÆchnai,władcaWyspHebrydzkichCanoMacGartnÆnczyConnacht
GÆaire.Większośćtychbohaterów,jaksięokazuje,żyławVIIw.Byłtookreswyjątkowo
obfitywmorderstwapolityczne,okrutnebitwy,zajazdykończącesięwycięciemwrogów
ispaleniemichsiedzib.Wyjątkowolicznągrupęstanowiąteutwory,którejużwtytulesyg-
nalizująjednoztakichwydarzeń,jakCathAlmaine(BitwanadjezioremAlmaine-dziśAllen;
718),CathMaigeLe
´na(BitwapodMagLena),OrgunDennaRig(ZniszczenieDinnRig)czy
TogailBruidneDa
´Derga(ZniszczeniedworuDaDergi).Jeszczeinnągrupątworząutwory
poświęconewygnaniuwładcy,np.LongesChonaillChuirc(WygnanieConallChuirca).Choć
niebrakwcyklukrólewskimwątkówmniejkrwawych,wtymmiłosnych,przeważająwnimte
związanezzabójstwami,zemstą,wojnamiibanicjami.Literaturaoddawałatylkoniewesoły
stanludzkiejrzeczywistości.
Przedchrześcijańskasztukaceltycka
Takjakwwypadkuliteratury,okupacjarzymskaspowodowałazniszczeniewieluza-
bytkówsztukiirzemiosłaceltyckiego.ItudziedzictwoIrlandii,aletakżekrajówkontynental-
nych,jestowielezasobniejsze.Opierającsięnawykopaliskachbrytyjskichiporównującje
zzachowanymiwinnychkrajach,możnajednakbezwiększychobawopomyłkęwyciągać
podobnewnioski.Artystycznewyrobyceltyckie,bezwzględunamiejscepochodzenia,sąwy-
jątkowejurody.Uderzaichróżnorodność,zwłaszczabiżuterii.Sątom.in.grubenaszyjniki,
zwanetorkwesami(torques),wykorzystywaneprawdopodobniejakooznakipozycjispołecz-
nej.Nieporównaniedelikatniejszywyglądmająlunule,naszyjnikiwkształciepółksiężyców
noszonegłównieprzezkobiety.Najczęstszymelementemozdóbibiżuteriiceltyckiejjestchy-
bapółksiężyc.Innym,częstospotykanymwzorem,jestmotywprawdopodobniesłońca,wy-
kreślanynametaluwpostacikoncentrycznychkręgów,zwykleod4do14.Przyzapięciach
szatsymbolomDsłońcntowarzyszączęstołukowożebrowanepłaszczyzny,przypominające
smugizakometą.Występująteżwzorygeometryczneróżnegokształtu:zwielokrotnianych
trójkątów,półkoliiowali.Muzea,mającedziałysztukiceltyckiej,pełnesąrozmaitegotypu
