Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
82
DZIEDZICTWOARTURAIHENGESTA
angielskiegoprzeszłycałekategoriesłówipojęćduńskich.Wspólneinstytucjeprawa
iwspólnyhandelwczasachDanelaw,azwłaszczazapanowaniaKanutaijegosynów,spo-
wodowałypojawieniesiętakichpojęć,jakprawo-law,orazpodatek-danegeld.Określenie
zapisuhandlowegoscorepochodzizapewneznorweskiegoskor-karbować,itd.Zwpływami
warchitekturzewiążesięsłowookno-window,pochodząceodduńskiegovindauga(dosł.
okowiatru,zapewneśladzrobieniakiedyśwścianieprymitywnejchatyotworu,naktórynie
byłostosownejnazwyiwpadającyprzezeńwiatrdostarczyłtegoprawiepoetyckiegookreś-
lenia).Skandynawskiegopochodzeniasąwreszciewangielszczyz
·nienazwyczęściciała,takie
jak:noga-leg(skand.leggr),skóra-skin(skinn),czaszka-skull(szwedz.skulle,norw.skol
lubskul).Chybanajwyrazistszągrupęstanowiązaimki3osobyliczbymnogiej:they,them
itheir,którebezwpływuskandynawskiegoprawdopodobnieutrzymałybydawnąanglosaską
formęimiałybydziśkształtzbliżonydohie,hemiher.
Obokpowstaniawspólnotleksykalnychjęzykomskandynawskimprzypisujesię
wpływnazaniknięciedeklinacjiwangielszczyz
·nieiudziałwwytworzeniusięwniejcech
językapozycyjnego.Angielskiekońcówkideklinacyjnejużwcześniejzostałyosłabionepoja-
wieniemsięakcentunapierwszejsylabiewyrazu.Straciłytymsamymnaswymznaczeniu,co
przejawiałosięwprocesieichsynkretyzacji,czyliłączeniasięform2-3poszczególnychprzy-
padkówwjednąiwkonsekwencjizmniejszeniasięichliczbydo3-4,zależnieodtypudekli-
nacji.Angielscyiskandynawscysąsiedzi,posługującysiępodobnymijęzykami,wktórych
wyrazyróżniłysięnajczęściejwymowąikońcówkami,zawieraliwówczaslicznemieszane
związkimałżeńskie.Zarysowałasięteżtendencjadopozbywaniasięwdanychsłowachtych
elementów,którejeróżniłyistwarzałykomunikacyjneutrudnienia,czylikońcówek.Jakpisze
badacztychkwestii,DickLeith:
Kontaktmiędzytymijęzykaminastępowałnapoziomiejęzykamówionegoiwtychdziedzinach,
wktórychAnglicystykalisięwbezpośrednichinterakcjachzichduńskimipartnerami.Wtakiejsytua-
cji,gdykomunikowaniepodstawowychinformacjimapierwszeństwo,odnajdujemyprocespodobny
dokreolizacji:językzostajezredukowanydoczystejesencji,jakwówczas,gdywysyłamytelegram;
jednymznajoczywistszychśrodkówosiągnięciategojestunicestwienielubuproszczenieniektórych
strukturnaszejgramatyki.[...]Termin,któregoużywasię,byoznaczyćtenproces-symplifikacja-nie
zakładaoczywiście,żepopulacjaleniwychużytkownikówjęzykawykonałaniezliczonąliczbęcięć
wgramatyce.Naprzykładutratakońcówekposzczególnychprzypadkówoznaczała,żeznaleziono
innesposobysygnalizowaniazwiązkówmiędzysłowamiwzdaniu,jakożekońcówkimiałyfunkcje
składniowe.Przyimkifor,of,byitd.przejęłytefunkcje,aporządekwyrazówwzdaniustałsięmniej
elastyczny.Widzimywtymswoistequiproquowielujęzykowychprzemian:gdywjęzykuzostajecoś
przezmówcówusunięte-jakokompensatapojawiasięcośzupełnieinnego
27
.
Językangielskimiałjakdotądcharakterdeklinacyjny,tzn.związkiifunkcjewyrazów
wzdaniuokreślałakońcówka.Naprzykładwzdaniustaroangielskim:DAugustinusgehet
ecnegefeanonheofonumn(Augustynprzyrzekłwiecznąszczęśliwośćwniebiosach),może-
mydośćdowolniezmieniaćkolejnośćwyrazów,ipodobniejakwjęzykupolskim,dodziś
zdecydowaniedeklinacyjnym,możemypowiedziećm.in.:Dwiecznąszczęśliwośćwniebiosach
przyrzekłAugustynn(ecnegefeanonheofonumgehetAugustinus).Pozazmianąstylistykinie
matożadnegowpływunasenswypowiedzi.Zchwiląpojawieniasięregułypozycyjności,
sytuacjazmieniłasiędiametralnie.Współczesnaangielszczyzna,dziedziczkaprzemianjęzy-
kowych,jakiezaszłyostateczniewokresiewpływówduńskich,natakądowolnośćjużnie
pozwala.Wzdaniuoidentycznejtreści:DAugustinepromisedeternalhappinessinheavenn,
