Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SCHYŁEKSTAREGOŚWIATA:
„LABELLEEPOqUE”1871–1914
36
odnowienieukładutrójcesarskiego,awięcnaichzgodęnazobowiązanie,żeniebę-
dąnawłasnąrękędążyłydozyskaniapoparciaWielkiejBrytaniiwnieskonsulto-
wanychzRosjąpoczynaniachnaBałkanach.Wówczasbyłotoszczególnieważne,
realizowanobowiempostanowieniatraktatuberlińskiego.Najistotniejsząkwestią
dlabilateralnychstosunkówmiędzyWiedniemaPetersburgiembyłoniesformali-
zowaneustalenie,żeSerbiaprzechodzipodfaktycznąprotekcjęWiednia,aBułga-
ria–Petersburga.Odnowieniesojuszutrzechcesarzypociągałobyzasobąpowrót
dokoncepcjipodziałuPółwyspuBałkańskiegonaczęśćzachodnią–austriacką
iwschodnią–rosyjską.Niebyłotojednakdokońcakonsekwentnierealizowane,
CzarnogórabowiembyłatradycyjniesilniezwiązanazRosją,azkoleiRumunia
zbytpragnęłaniezależności,bymogłazostaćpodporządkowanaRosji.
RosjaniepodnieślisprawęCieśnin5lutego1880r.Powodemstałosięstanowisko
Angliiwyrażonenakongresieberlińskim.OtóżAnglicyoznajmiliwówczas,żeza-
strzegająsobieprawodowprowadzeniadoCieśninjednostekRoyalNavy,jeślijed-
nostronnieuznają,iżswobodadziałalnościsułtanazostałaograniczona,toznaczy
–wdomyśle–żeznajdujesięonpodnaciskiemRosji.Rosjaniedomagalisięwówczas
zkolei,bykluczdoCieśninznalazłsięwichręku,aostateczniewrękutureckim.
Byłotootylebezzasadne,żeBrytyjczycyniemieliwówczaswobecEuropyżadnych
agresywnychzamiarów.Ichinteresyimperialneniebyłynarażonenaszwank.Jedy-
nymistotnymobszaremtarćbyłaAzjaŚrodkowa.Brytyjczycycierpliwiegodzili
sięzrozprzestrzenianiemnatychterenachwładztwarosyjskiego,niezagrażałoono
bowiembezpośrednioIndiom.NatomiastopanowanieprzezRosjanCieśnin,co
rzeczjasnamogłostaćsiępodstawądosięgnięciapodominacjęwewschodniejczę-
ściMorzaŚródziemnego,byłomałorealne.Wartootympamiętaćwkontekście
bezustannierosnącejroliKanałuSueskiegowbrytyjskiejpolityceimperialnej.
HenrykWereszyckiujmujetękwestięnastępująco:DPatrzącnatęsprawęzszer-
szejperspektywy,możnastwierdzić,żebyłtotylkojedenztychmitów,tychnieja-
ko«natrętnychidei»dyplomacjirosyjskiej;alewtakichsprawachzawszeważniejsze
jestto,cokierownicypolitykidanegomocarstwasądzą,niżto,coodpowiadareal-
nymfaktom”.
Potemrozmowypozostawaływzawieszeniu(sprowadzałysiędosporadycznej
wymianypoglądów)ażdowizyty4i5listopada1880r.złożonejprzezwspólnego
ministrasprawzagranicznychHeinrichaHaymerlegouBismarckawjegowiejskiej
rezydencjiFriedrichsruch.Jakkolwiektekstnowejwersjiukładutrójcesarskiego
byłjużgotówwpierwszejdekadziemarca1881r.,tocałąsprawęodroczyłzamach
nażyciecaraAleksandraIIdokonany13marca.Ostatecznieukładpodpisano
18czerwca1880r.Wewstępiewspomniano,żetrzydworykierująsięobronąpozy-
cjiswoichpaństw.Wart.Izaznaczono,żegdybyjednazestronznalazłasięwsta-
niewojny,todwiepozostałezachowajążyczliwąneutralnośćibędązabiegały
onadaniekonfliktowilokalnegocharakteru.Wartozwrócićwtymkontekścieuwa-
gęnato,żebrakwtymartykulezastrzeżenia,iżsytuacjaodnosisięjedyniedonie-
sprowokowanejagresji.Zarazemjednaktrudnobyłosobiewyobrazić,bywojna
zaczepnawszczętaprzezRzeszęprzeciwFrancjispotkałasięzDżyczliwąneutralno-
ścią”Petersburga.Owąniejasnązpozorusytuacjęprecyzowałustępdrugiart.I.
