Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SCHYŁEKSTAREGOŚWIATA:
„LABELLEEPOqUE”1871–1914
38
DlategoteżwejściedodwuprzymierzapostrzeganonadTybremjakoistotnyele-
menttrwałościWłoch.BismarcknieceniłmilitarnychzaletWłochów.Miałjednak
świadomość,żewczasiewojny1866r.ozwycięstwiePruspodSadowązadecydował
fakt,żeczęśćsiłaustriackichniebrałaudziałuwbitwie,gdyżbyłauwikłanana
fronciewłoskim.Cowięcej,podobnąrolęmogłyWłochyodegraćwczasiewojny
austriacko-rosyjskiej.Takwięczarównodladwuprzymierza,jakidlasprzymierzo-
nychzsobąFrancjiiRosjipozycjaWłochmiałakluczoweznaczenie.Geopolityka
dawałaosobieznać.
Wrezultacie20maja1882r.doszłodozawarciawstolicyAustriitraktatuprzy-
mierzamiędzyNiemcamiiAustro-WęgramizjednejaWłochamizdrugiejstrony.
Dokumentówmiałcharakterdefensywny.Przeobrażałonistniejącedotychczas
dwuprzymierzewtrójprzymierze.Włosizostalizobligowanidoczynnegowystą-
pieniapostronieRzeszywrazieniesprowokowanejagresjifrancuskiej.Natomiast
wwypadkuzaatakowaniaAustro-WęgierprzezRosjęmielijedyniezachowaćżyczli-
wąneutralność.WrewanżuprzyobiecanoimmilitarnewsparcieNiemiecimonarchii
habsburskiej,gdybystałysięoneofiarąniesprowokowanejnapaścizestronyFrancji.
Ponadtodyplomacjawłoskadoprowadziładowprowadzeniadotekstutraktatuza-
strzeżenia,żeprzymierzeniemożebyćskierowaneprzeciwkoWielkiejBrytanii.
Należypamiętaćojeszczejednymelemencie.Otóżwojnytoczonewdrugiejpo-
łowieXIXw.rozstrzyganowkrótkich,prowadzonychenergiczniekampaniach,
awtymwypadkupoczątkowyukładsiłnabierałdecydującegoznaczenia.Bismarck,
zręczniegrając,stwarzałdodatkoweszansedlaPrus.Włosiposzukiwaliantypapie-
skichgwarancji,Bismarck–antyfrancuskichijakkolwiekniktaniwBerlinie,ani
wWiedniuniesądził,żeatakfrancuskinaWłochyjestprawdopodobny,tonależało
doprowadzićdozespoleniatychtendencji.DlaWłochówogromneznaczeniemiała
preambuła,wktórejbyłamowaoprzestrzeganiuzasadachmonarchistycznychiza-
pewnieniutymsposobempolitycznejispołecznejstrukturypaństw.Wart.IIzapew-
nianoWłochompomocobusprzymierzeńcówwrazieniesprowokowanegoataku
Francji.WłochymiałyobowiązekwspomócRzeszę,gdybytapadłaofiarąagresji.
Wart.IIIstwierdzono,żegdybyjednazestronukładustałasięofiarąnapaścidwu
innychmocarstw,towówczasmiałaonaotrzymaćwsparciesprzymierzeńców.Zko-
leiart.IVobligowałkażdązestrondożyczliwejneutralności,gdybypozostałylub
pozostalisygnatariuszeznaleźlisięwstaniewojnyzmocarstwemlubmocarstwami
spozaprzymierza.MiałotokluczoweznaczeniedlaAustro-Węgier,zapewniałoim
bowiemneutralnośćWłochwraziekonfliktuzRosją.Wreszcieart.Vzobowiązywał
wszystkiestrony,wraziegroźbywojny,dokonsultacji.Stałsięonnaprzełomie1914
i1915r.dogodnympretekstemdlaRzymudoniewywiązaniasięzezobowiązań.
Dotekstutraktatudołączonoteżoświadczenie,wktórymstwierdzono,żetraktat
wżadnymwypadkuniemożebyćzwróconyprzeciwWielkiejBrytanii.Wmomen-
ciezawieraniatraktatumianowszakżenauwadzejedyniewojnęaustro-węgiersko-
-rosyjską,aAngliamogłabyopowiedziećsięprzeciwRzeszyjedyniewwypadkujej
niesprowokowanejagresjinaFrancję,czegowówczaswBerlinienieprzewidywano.
Obydwateukłady,zarównoaustro-węgiersko-niemiecki,poszerzonynastępnie
oWłochy,jakitrójcesarski–miałycharakterdefensywny.
