Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
Częśćpierwsza.Zarysteoriipodatku
Liberalnakoncepcjapodatkowasformułowałaregułyodnoszącesięzarównodotechniki
opodatkowania(pewność,dogodność,taniość),jakizasaddotyczącychetykiopodat-
kowania(sprawiedliwerozkładanieciężarupodatkowego).Wliberalnejkoncepcjipo-
datkowejzostałyzarysowaneregułydotycząceprzerzucalnościpodatku(incydencji
podatkowej),szczególniemocnoakcentowanokoniecznośćustanowieniapewnych
gwarancjidlaochronyźródełpodatkuizdecydowaniekrytycznieodnoszonosiędo
zjawiskafiskalizmupodatkowego.Wtymostatnimupatrywanoszczególnezło,gdyż
politykafiskalnanietylkoniszczyłaźródłopodatku,lecztakżewokreślonejperspek-
tywieczasowejdestrukcyjniewpływałanadochodybudżetowe.
Logikadziejówdoprowadziładotego,żemającysweźródło„wsocjalizmiekatedr
uniwersyteckich”nowykierunekmyśleniaopodatkachwsposóbnieuchronnyzderzył
się,wsensieintelektualnym,zliberalnąkoncepcjąpodatkową.Dwajnajwybitniejsi
przedstawicieletegokierunku,L.vonSteinorazA.Wagner,formułowalizałożenia
swojejkoncepcjiwsposóbzasadniczoodmiennyodideiliberalizmuekonomicznego10.
Odrzucilitezyliberalizmuekonomicznego,azagadnieniaopodatkowaniarozpatrywali
wkontekścieogólnejkoncepcjipaństwa,odnoszącjewszczególnościdozadań,które
maonowypełniać.
Tłogospodarcze,uwarunkowaniapolityczneispołeczne,czyliklimatówczesnejepoki,
przesądziłyonowymspojrzeniunazagadnieniapodatkowe.Szczególneuznaniezna-
lazłakoncepcjaSozialpolitik.Zobowiązywałaonapaństwodosłusznej,sprawiedliwej
korektydochodunarodowego.Korektatamiałabyćobowiązkiempaństwa.Skoroza-
tempaństwomusisprawiedliwiedzielićdochódnarodowy,azatemprowadzićpolitykę
społeczną,toowejpolitycespołecznejnależyprzyporządkowaćfunkcjesystemupodat-
kowego.Socjalizmkatedruniwersyteckichprzyjmowałzatemzałożenie,żepodatki
niepełniąwyłączniefunkcjifiskalnych,aczkolwieknależąonedopodstawowych,
alerównieżspełniająfunkcjepozafiskalne,awięcspołeczneipolityczne.Szczególne
miejscewkoncepcjiSteinaiWagnerazajmowałouzasadnieniemotywówiracji,które
akcentująznaczeniewpolitycepodatkowejfunkcjipozafiskalnych.Autorzyciwska-
zywali,żeprzejmowaniedochodówwformiepodatkówniejestcelemsamymwsobie,
leczmaumożliwićfunkcjonowaniepaństwadobrobytu.Państwobowiemdziękipo-
datkomtworzyinnedobra,przedewszystkimusługipubliczne,ijednocześniezapewnia
właściwyudziałwtychusługachwszystkimgrupom,warstwomiklasomspołecznym.
Wedługszkołyniemieckiej(L.vonStein,A.Wagner)najpełniejsząrealizacjęzadań
redystrybucyjnychmożezapewnićsocjalnafunkcjaopodatkowania.Jednocześnie
zakresredystrybucjiniemożenaruszaćwolnościgospodarczej,musigwarantować
ochronęwłasnościprywatnejigodziwypoziomzysku.Koncepcjomszkołyniemieckiej
podporządkowanesformułowaneprzezniązasadyopodatkowania.
10
L.vonStein,LehrbuchderFinanzwissenschaf,t.4,1885-1886;A.Wagner,Finanzwissenschaf,t.4,
Lipsk1889.