Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
44
Częśćpierwsza.Zarysteoriipodatku
Wkoncepcjachkameralistów,zwłaszczatychwczesnych,możnaspotkaćpogląd,że
npodatkiśrodkiemwyjątkowym,którymożebyćdopuszczonyprzezchrześcijańską
zwierzchnośćjedyniewprzypadkachszczególnejkonieczności”4.Tamyślwyraźniena-
wiązujedonurtuchrześcijańskiejfilozofiimoralnejśw.TomaszazAkwinu,którywod-
niesieniudoopodatkowaniasformułowałnastępującątezę:nJeżelipanującywymuszają
przyużyciuprzemocycośwsposóbniewłaściwy,tojesttorabunek,takisamjakrozbój
nadrodze”5.Powyższatezaznalazłanastępnieswójwyrazwpoglądachkameralistów
dotyczącychpolitykifiskalnej.Kameraliściprzyznawalipodatkompełnienieprzede
wszystkimfunkcjidochodowych,alejednocześnietwierdzili,żepodateknniemoże
zmniejszaćmajątkuopodatkowanych”
,ajegopobórmusinastępowaćprzyzastosowaniu
najniższychkosztów(J.Sonnenfels).Wskazywali,żezasadywymierzaniapodatkunie
mogąbyćustalonewtakisposób,któryprzekreślagospodarczeoddziaływaniepodatku6.
Zwartyinajbardziejreprezentatywnydlakameralistówwykładmyślipodatkowej
prezentujeJ.H.G.vonJusti7.PoglądyvonJustiegoprezentowanewkontekścieprzyjętej
przezniegosystematykipodatków.
Wsystemiepodatkowymfunkcjonujązarównopodatkibezpośrednie,takiejakpodatek
odkapitału,odrzemiosła,odnieruchomości,odgruntu,jakipodatkipośrednie-od
spożyciaiodsprzedaży.NależywskazaćporuszaneprzezvonJustiegozagadnienia
dotyczące:uczciwejpodstawyopodatkowania,równomiernościisprawiedliwości
opodatkowania,ocenyrelacjimiędzyopodatkowaniembezpośrednimapośrednim,
atakżezasadpoborupodatków.
Uczciwapodstawapodatku,którązalecavonJusti,toteza,abypobórpodatkówdoko-
nywałsięnapodstawieprawa,aniebybyłwyrazemsamowolipodatkowejpanującego.
Tamyślnawiązujedonurtu,któryopowiadasięzauznaniemkompetencjiparlamentu
wsprawachdotyczącychobciążeńpodatkowych.
Równomiernośćisprawiedliwośćpowinnybyćcechamiobciążeńpodatkowych,gdyż
podatkiniemogąbyćzbytwysokieaniwstosunkudodochodu,aniwstosunkudo
majątku.Tezaorównomiernościisprawiedliwościuznajezbytwysokiepodatkizanie-
pożądane.Brakrównomiernościmożebyćbowiemsynonimemnegatywnegowpływu
opodatkowanianarozwójdziałalnościprodukcyjnejihandlowej.Wysokipodatekjest
jednymzczynników,któreskuteczniehamują,ograniczająaktywnośćgospodarczą
4Cytatza:W
.Haubricks,GrenzenfürdenSteuerstaat,nDeutscheSteuerzeitung”1982/1-2,s.4.
5
T.vonAquino(1225-1274),SummederTeologie,Stuttgart1954,t.3,s.323;G.Schmölders,Geschichte
derVolkswirtschafslehre,Hamburg1962.
6Z.Fedorowicz,Historiapodatków...,s.B/58:nPodatkiodciągająpieniądzzgospodarki,takwięcpo
ichopłaceniuniemożeonadziałaćwtejsamejskalicoprzedtem.Ważnejest,abynieprzekroczyćgranic
opodatkowania[...].Abyrazemzpieniędzminiewyciskaćzbiednychpoddanychkrwiipotu”
.
7
J.H.G.vonJustiżyłwlatach1705-1771izdziedzinyopodatkowaniawydałfundamentalnąpracęVon
denSteuernundAbgaben.