Book content
Skip to reader controlsSkip to navigationSkip to book detailsSkip to footer
n
–liczbaporów,
r
c
d
η
1–c
2–różnicastężeń,
–promieńporów,
–grubośćbłony,
–lepkość.
Zapomocąabsorpcjikonwekcyjnejsątransportowanenp.zjonizowanesulfo-
namidy.
Niektóresubstancje,zwłaszczaodużejcząsteczceisłabejrozpuszczalności
wlipidach,przenikająprzezbłonyszybciej,niżtowynikazprawaFicka,tworząc
kompleksyzeznajdującymisięwbłonachprzenośnikamibiałkowymi.Związek
niezjonizowanylubjonwiążesięzprzenośnikiemnajednejpowierzchnibłony
wpostacikompleksuprzechodziprzezbłonęiodłączasięnajejdrugiejpowierzch-
ni.Przenośniknastępniewiążekolejnącząsteczkęsubstratu.
Cechamicharakterystycznymitransportuprzyudzialeprzenośnikówsą:
–swoistość–danyzwiązeklubgrupazwiązkówtworzykomplekszokre-
ślonymprzenośnikiem,
–wysycenie–przydużychstężeniachsubstancjimechanizmtransportujest
wysyconyiniemamożliwościzwiększeniajegoszybkości,
–hamowaniekompetycyjne–substancjaowiększympowinowactwiedo
przenośnikahamujetransportinnegozwiązkuchemicznego.
Zapomocąprzenośnikówsątransportowanezwyklesubstancjeniezbędnedo
metabolizmupośredniegoorganizmulubtezksenobiotyków,którezbliżonesądo
nichbudową.
Transportprzyudzialeprzenośników,odbywającysięzgodniezróżnicąstę-
żeńpoobustronachbłony,awięcbezwkładuenergiikomórki,nosinazwętrans-
portuułatwionego.Wtensposóbjesttransportowanaworganizmienp.glukoza,
witaminaB
12.
Transportaktywnysubstancjiodbywasięwbrewgradientowistężeńlubpo-
tencjałów.Dotegoceluniezbędnajestenergia,wyzwolonanajczęściejzhydrolizy
ATPpodwpływemATPazy.Transportaktywnymożebyćhamowanyprzezinhibi-
torymitochondrialnegołańcuchatransportuelektronówlubsubstancjerozkojarza-
jącefosforylacjęoksydacyjną.
Szczególnieważneznaczeniefizjologicznematransportaktywnyjonówso-
dowychipotasowych,zwanypompąsodowo-potasową,orazwydzielaniejonów
wodorowychwbłonieśluzowejżołądkaikanalikachnerkowych.Zapomocątego
mechanizmujesttransportowanyworganizmiewapńiżelazo.Białkowiążące
wapń(calcium-bindingprotein)możerównieżsłużyćdotransportustrontu,apraw-
dopodobnieikadmu.Natomiastferrytynaopróczżelazatransportujekobalt,nikiel
imangan.Zapomocątransportuaktywnegoprzemieszczająsięrównieżworgani-
zmieaminokwasyizasadynukleinowe.Substancjeobceozbliżonejbudowie,np.
5-fluorouracyl,sątransportowaneprzyudzialeprzenośnikówwłaściwychdlasub-
stratównaturalnych(wtymprzypadkuuracylu).
Takżeparakwat,herbicydbispirydylowy,transportowanyjestwybiórczodo
komórekpęcherzykaoddechowego(pneumocytytypuIiII)zapomocąmechani-
zmuwłaściwegodlaendogennychpoliamin(putrescyna,spermina,spermidyna),
spełniającychważnefunkcjefizjologicznezwiązanezproliferacjąiwzrostemko-
mórkowym.
62
