Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zagadkakamiennychkręgów
21
pierwotniekonstrukcjakamienna,składającasięzazwyczajzdwóchpionowychgłazów,na
którychukładanopoziomotrzeci,zwyklezcharakterystycznymsiodłowymwklęśnięciem,od
któregopochodzinazwa.Zczasemzaczętotak(zpowoduróżnychniedokładnościjęzyko-
wych)określaćstrukturyskładającesięzwielukromlechówjednocześnie,np.kręgówkamien-
nych,którewterminologiiarcheologicznejtworząmegality(gr.mega-wielość,ilithos-
kamień),czylikonstrukcjezłożonezkilkumonolitów(gr.mono-pojedynczy).Dotychkon-
strukcjistosujesięrównieżnazwędolmen,odmianykromlechulubmegalitu,wktórejczęsto
więcejniż2słupypionowepodtrzymująpoziomygłaz.Tłumaczytooryginalneznaczenie
tegosłowa,pochodzącegozbretońskiegotaol-stół,imaen-kamień.Układaniejednego
ztychgłazównadkolumnamiwspierającymiprzypominazałożeniebramywgreckich
Mykenach,codałoniegdyśaustralijskiemuarcheologowiVereGordonowiChildeasumpt
dotwierdzenia,żeichistnieniewEuropieZachodniejtoskutekdyfuzjikulturymykeńskiej.
Childeuznałdyfuzjęzagłównąośrozwojowąwczesnejkulturyeuropejskiej.Wyraziłtonaj-
pełniejwgłośnejswegoczasuksiążceTheDawnofEuropeanCivilisation(Świtcywilizacji
europejskiej;1925).Tymczasemjegopoglądompołożyłykresnowoczesnemetodybadania
wiekuposzczególnychobiektóworganicznych,szczególniemetodawęglaradioaktywnego,
zaproponowanaw1947r.przezAmerykaninaWillardaF.Libby3ego.Wjejwynikuustalono
ponadwszelkąwątpliwość,żekonstrukcjewzdłużatlantyckiejfasadysąowielestarszeniż
kulturamykeńska.KoncepcjaChilde3arunęławgruzy.Klęskatejtroskliwiepielęgnowanej
teorii,obokostrychatakówprzypuszczanychzewsządnajegomarksistowskiepoglądy,
byłaprawdopodobniejednązprzyczynjegosamobójstwaw1957r.
DolmenytworząwzdłużzachodnichwybrzeżyEuropyłańcuchokreślanyniekiedy
jakofasadaatlantycka(AtlanticFac
¸ade)lubwręczjakoprowincjamegalityczna(Megalithic
Province).NajwiększenagromadzeniedolmenówznajdujesięwbretońskimCarnac.Gdyjed-
nakwCarnacgłazytworząwielkieblokiorozmaitychkształtachinieznanychdziśprzezna-
czeniach,naWyspachBrytyjskichczęstszesąogromnekręgi,określanewterminologii
angielskiejjakohenges.Niewiemy,jakakulturabyłaodpowiedzialnazawznoszenietych
kręgów(nazwaangielskazostałautworzonawokresiepóz
·niejszyminiewskazujeużytkow-
nikówbudowy).NajlepiejzachowanymkręgiemjestStonehenge,wielkiecentrumkamienne,
wznoszącesiępośrodkuRówninySalisburskiej(SalisburyPlain).Stonehengeniejestjednak
kręgiemnajwiększym,atylkonajlepiejzachowanym.ŚrednicaobwoduzewnętrznegoStone-
henge,łączniezziemnymroweminasypem,wynosiła110m,podczasgdywAvebury427m.
Stonehengepowstawałowkilkufazach,różnieokreślanychwz
·ródłach.Ostatnio
przyjmujesię,żepoczątkiStonehengesięgająok.3100r.p.n.e.,gdywykorzystywanosamo
miejsce,pokrytezapewnedrewnianymikonstrukcjamiuzupełnionyminiewielkimigłazami.
Większepraceziemnerozpoczętook.2800r.p.n.e.,a2kręgizłożonez80głazów,określa-
nychjakobluestones,zaczętoustawiaćok.2100r.p.n.e.Teostatniezdemontowanojednak
przedukończeniembudowy.Krągnajlepiejdziśzachowany,mającyśrednicę30m
izbudowanyz80głazówzodmianypiaskowcapochodzącegozokresutrzeciorzędu,każdy
owadze20-50ton,zacząłpowstawaćok.2000r.p.n.e.Stonehengerozbudowywanoprzez
kolejnychkilkasetlat,ostatnieoznakikontynuacjibudowypochodzązok.1400r.p.n.e.
Wotworachponieistniejącychkręgachznalezionoszczątkiludzkie,którezbadane
metodąwęglaradioaktywnegodatujesięnaok.1800r.p.n.e.Wśrodkuznajdujesięteżcha-
rakterystycznygłazokreślanyjakoKamiennaPięta(HeelStone).
