Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kreacjanaprostaka.Obraznieukaiprostakazrósłsię
zwyobrażeniamioRejugłówniezasprawąkonterfektupodpisanego
przezTrzecieskiego.WŻywocieisprawachczytamy,żeRej
powróciwszydodomu,mimopięcioletnichperegrynacjiszkolnych
„przedsięjakodawnonicnieumiał”,ajęzykałacińskiego„barzo
małoabonicnieumiał”.Zprzedmówdodziełiwierszywstępnych
dowiadujemysię,żeautorbyłnieuczonyinazywasiebieprostakiem
(np.wProemiumdoŹwierciadła).Zabiegtenniejesttylkotoposem
afektowanejskromności.WUczciePlatonajedenzrozmówców
–Alcybiades–porównałSokratesadoposążkawyobrażającego
szpetnąpostać(sylena),alekryjącegowśrodkujasnyobrazbóstwa.
Erazm,wyraźniezafascynowanytymobrazem,wkomentarzu
zamieszczonymwAdagiachpodkreślał,żepodpozoremczłowieka
nieuczonegomożekryćsięwielkiumysł,który,jakSokrates,
prostymjęzykiemwypowiadarzeczyzarazemwzniosłe
izrozumiałe[26].WierszeWizerunkudowodzą,żeRejznałopinie
oSokratesie,któregozażyciapostrzeganojakobłazna.Okszycowa
kreacjanaprostakanawiązujedotakiegoobrazumędrcaiwten
sposóbRejsamuprawiaswoistysylenizm.
Kreacjanaczłowiekanieuczonegomarównieżźródło
ewangeliczne.Nagłowiczanin,któryzPismaśw.znałzwroty
oszaleństwiekrzyżaczyzgłupieniudlaChrystusa,nazywającsiebie
prostakiemnawiązywałdoprostotyapostołów,którzysłużą
prawdzie[27].Wkońcuzaśniemożnazapomniećowyraźnej
niechęci,którąpisarzdarzyłgramatykęiretorykę.Dałtemuwyraz
wŹwierciadle,pisząc,jakichnaukpotrzebamłodym:„Pewniećnie
gramatyki,któratylkoszczebiotaćasłówekobleśnychwykręcać
uczy”[28].
ZaErazmem,któremuimponowałaprostotaZbawiciela,odrzucał
Rejspekulacjeteologiczne,uważając,żeczłowiekowipodpowie
serceisumienie,a„czegorozumogarnąćniemoże[...]tego[...]
jednowiarąpodeprzećmusimy”[29].StwierdzającwPostylli,żepisał
jądlaprostakówprostymisłowy,powołujesięwłaśnienatraktat
ErazmaEnchiridionmilitisChristiani(Podręcznikżołnierza
Chrystusowego).
Postawatakawpływarównieżnaocenędziełaprzezczytelnika.
Nieustanniepodkreślananieuczonośćpozwalanawiązaćbliższy
kontaktzodbiorcą,askróceniedystansułagodzigorycz
moralizowania,przemieniającsięwowopożądaneprzezReja
