Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zatytułowanyKsiążkioruszeniuziemiepolskiejprzeciwTurkowi,
RespublicaPolonaiFidelissubditus(Wiernypoddany),wyszła
pierwszapolskahumoreskapt.Ludycyjewieśne,wktórejkpisię
zkalendarzyzprzepowiedniamii,zachowanydziśwułamku,
ciekawydrukAndrzejaGlaberaSenatulus,tojestsjem
niewieści[60].Dodaćmożna,żewtymrokuzmarłtakżemłody,
obiecującypoetałacińskiKlemensJanicki,Krakówwyległnaulice,
abyoglądaćwjazdprzyszłejkrólowej–ElżbietyHabsburżanki,
pierwszejżonyZygmuntaIIAugusta,akilkamiesięcypóźniej
młodykrólpoznałBarbaręRadziwiłłównę.
KrótkarozprawaniejestpierwszymutworemReja,natomiast
todrukopewnejdatacji.Trzebajednakpamiętać,
żew1543r.wyszłotakżeinnedziełoOkszyca–Catechismus.
Nieznamybezpośredniegoźródłategoutworu,dialogjednak
pozostajewzwiązkuztradycjąśredniowieczną[61].Tradycyjny
podziałspołeczeństwanatrzygrupy:rycerstwo,duchowieństwo
ilud(tych,którzypracują)znanyjestzpoetyckiegolistu
Adalberona,biskupazLaon.Temattrzechstanówpojawiłsię
najpierwwłacińskiejpoezjiparenetycznejisatyrycznej,szybko
jednakprzeniknąłdotwórczościwjęzykachnarodowych.
Obiegowymmotywembyłlamentnaobyczajetrzechstanów.
Możliwe,żeliterackaformaKrótkiejrozprawywywodzisię,choć
zapewneniebezpośrednio,zFrancji.WXVw.powstałprozaiczny
dialogAlainaChartieraLeQuadrilogueinvectif(Poczwórna
inwektywa),wktórymupersonifikowanaFrancjarozmawiaztrzema
synami–umownymiprzedstawicielamistanów.Utwórcieszyłsię
dużąpopularnościąrównieżpozagranicamikrajuirychłopowstały
jegoprzeróbkiinaśladownictwa.Niestety,niemożnastwierdzić,
kiedyiwjakisposóbRejzetknąłsięztymiutworami.Niewątpliwie
jednakformaKrótkiejrozprawyjestbardzozbliżona
dofrancuskiegodzieła.ByćmożeRejtrafiłnaniąwktórymś
zniemieckichutworówreformacyjnych.WutworzeNagłowiczanina
Plebanwygłaszatyradęotrzechstanach,prezentującpoglądy,
zgodniezktórymikażdyrodzisię,byspełnićswojezadanie,iżadna
zmianamiejscaniejestpożądana.Opisując„trojakistan”,ksiądz
wskazuje:
Świeckimjesttasprawadana:
Bronićkmieciiplebana,
