Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NiebyłRejodosobnionywswojejtwórczości.WXVIw.mnożą
sięrozmaite„zwierciadła”,wktórychportretujesiędworzan,
senatorówczykróla.Donajsłynniejszychdziełpolskichokresu
renesansunależąDworzaninpolski(1566)ŁukaszaGórnickiego,
Deoptimosenatore(1568)WawrzyńcaGoślickiegoizamieszczony
wŹwierciadleŻywotczłowiekapoczciwego.ParenetykaRejaopiera
sięzjednejstronynakonwencjonalnychchwytachliteraturytego
rodzaju,zdrugiej–charakteryzujewiększąkonkretnościąwzorca,
jestnimbowiemśredniozamożny,żonatyszlachcic
ziemianin[44].Nagłowiczaninkoncentrowałsięwokółkilkupojęć:
cnota,sława,poczciwość,którecoruszprzywoływałikomentował.
Nieorientowałsięwuczonychsystemachiklasyfikacjachcnót
iwystępków,wzamiantworzyłwięcwłasnekatalogi,m.in.
odwołującsiędopojęciagrzechówgłównychiichprzeciwieństw.
PróczPostylli,którajestkomentarzemPismaśw.wduchu
moralnym,iCatechismusa,któryzistotyrzeczykreślinaukę
chrześcijańską,Rejporuszałsprawyetyki,prowadzącMłodzieńca
zWizerunkuodfilozofadofilozofa,szczegółowoomawiałkażdy
grzechicnotęwŻywocieczłowiekapoczciwego(1,8;2,3–11;3,4–5)
istreściłtewywodyjeszczewApoftegmatach.
ZasadniczometodąRejajestnauczaniepoprzezwykład,
wielokrotnepowtarzanienajważniejszychjegotez,odwołaniesię
doautorytetuPismaśw.izilustrowanieteoriiprzykładem.
Rejwierzył,żeodnowamoralnaczłowiekamusizaowocować
poprawąRzeczypospolitej.Odrodzenietomożebyćrealizowane
przezpowrótdodawnychobyczajów,wzorówipostaw.Wiązanie
stanupaństwazetykąjegoobywatelijestobecnewpisarstwie
współczesnych,główniewtwórczościAndrzejaFrycza
Modrzewskiego,którywCommentariorumdeRepublica
emendanda(OpoprawieRzeczypospolitej)wielemiejscapoświęcił
dobrymobyczajom.MotywtenpojawiłsiętakżeuMarcina
Bielskiego(wŻywotachfilozofów,Kronicewszytkiego
świata,aprzedewszystkimwKomedyiJustynaiKonstancyjej).
Myślrenesansupolskiegobyłazdominowanaprzezrozważania
opolityce,apisarzekoncentrowalisięgłównienazagadnieniach
państwa,prawaispołeczeństwa.Upolitycznieniupisarstwasprzyjała
reformacja,azarazemwzmocnienieobozukatolickiego,niebez
znaczeniapozostajetakżesiłaruchuszlacheckiego.Twórczość
Nagłowiczaninawpisujesięwtennurt,osprawachpaństwapisał
