Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
rOzDzIAŁ1Wstępdofizjologii
Kierunek4:Homeostazautrzymuje
wewnętrznąstabilność
BIEŻĄCYPrOBLEM
Organizmy,którepotrafiąprzetrwaćwzmieniającychsię
warunkach,radząsobiezezmiennościąśrodowiskaze-
wnętrznegodziękiumiejętnościutrzymywaniawzględ-
niestabilnegośrodowiskawewnętrznego–homeostazie
{homeo–podobny+stasis–stan}.Homeostazairegulacja
środowiskawewnętrznegosąkluczowymizasadamifi-
zjologiiorazpodstawowymizagadnieniamikażdegoroz-
działutejksiążki.Poniżejopisanonajważniejszeelementy
tychniezwykleistotnychkwestii.
PodrugichzajęciachzfizjologiiJimmyprzedstawiłsię
swojemuprofesorowiiopisałmudręczącygoproblem.
Pierwszaradaprofesorabyłaprosta:spróbować
zawęzićobszarposzukiwania.uJednymznajlepszych
sposobówjestużyciekombinacjihasełpołączonych
spójnikiemui”.Jeślipamiętaszzlekcjimatematyki
teorięzbiorów–spójnikui”pozwoliciotrzymaćtylko
częśćwspólnąwszystkichzbiorów.Innymisłowy
–zobaczysztylkotewyniki,wktórychwystępują
wszystkiehasłajednocześnie”.
Wyglądałotonadośćproste.Jimmyusiadłdokom-
puteraiwpisałwwyszukiwarkęcukrzycaiinsulina.
Wciążbyłoto43,6mlnwyników,jednakniektóreznich,
widniejącenapierwszejstronietużporeklamach,
wyglądałycałkiemnieźle:mayoclinic.comidiabetes.
org.Nareszciezaczynałotomiećsens.
P2:Jakiegotypustroninternetowychpowinienszukać
Jimmynaliściewynikówiwjakisposóbmógłby
jerozpoznać?
2
6
10
13
17
21
26
HOMEOSTAzA
Koncepcjawzględniestabilnegośrodowiskawewnętrz-
negoprzypisywanajestfrancuskiemulekarzowi
Claude’owiBernardowi(połowaXIXw.).Podczas
przeprowadzaniabadańzdziedzinymedycynyekspe-
rymentalnejBernardzaobserwowałstałośćrozmaitych
fizjologicznychfunkcji,takichjaktemperaturaciała,
czynnośćsercaczyciśnieniekrwi.JakokierownikKate-
dryFizjologiinaUniwersytecieParyskimnapisał:DC’est
lafixitédumilieuintérieurquiestlaconditiond’unevie
libreetindépendante”.(Tostałośćśrodowiskawewnętrz-
negojestwarunkiemwolnegoiniezależnegożycia)4.
Pomysłtenzostałzastosowanywwieluówczesnychba-
daniacheksperymentalnych,stającsiętematemdyskusji
warunek,aniestałyiniezmiennystan.Homeostaza
fizjologówilekarzy.
CannonajestwięcstanemutrzymywaniaDpodobnych
W1929r.amerykańskifizjologWalterB.Cannon
warunków”,porównywalniedowzględniestałegośrodo-
napisałartykułprzeglądowydlaAmerykańskiegoTowa-
wiskawewnętrznegoClaude’aBernarda.
rzystwaFizjologicznego[AmericanPhysiologicalSociety
Niektórzyfizjologowietwierdzą,żeliteralnainter-
–przyp.tłum.]5.Posługującsięobserwacjamipoczy-
pretacjastasis{stanunieruchomego}wsłowiehomeosta-
nionymiprzezwielufizjologówilekarzywXIXw.ina
siswskazujenastatyczny,niezmiennystan.Uważają,że
początkuXXw.,Cannonzaproponowałlistęzmiennych
wzastępstwienależyużywaćsłowahomeodynamika,aby
pozostającychpodhomeostatycznąkontrolą.Dziświemy,
zwrócićuwagęnamałezmiany,którenieustanniezacho-
żelistatabyłazarównotrafna,jakikompletna.Cannon
dząwnaszymśrodowiskuwewnętrznym.Niezależnie,czy
podzieliłzmiennenate,którenazwałczynnikami
nazywamytenproceshomeostazączyhomeodynamiką,
środowiskowymiwpływającyminakomórkę(osmolar-
ważnejest,abypamiętać,żeciałonieustanniemonitoruje
ność,temperatura,pH),oraznaDmateriałynapotrzeby
swójstanwewnętrznyipodejmujedziałaniamającena
komórki”(składnikiodżywcze,woda,sód,wapń,jony
celukorekcjęzakłóceńzagrażającychjegoprawidłowemu
organiczne,tlen,atakżeDwewnętrznewydzielinymające
funkcjonowaniu.
ogólnoustrojoweiciągłeefekty”).DWewnętrznewydzie-
Jeśliorganizmnieporadzisobiezutrzymaniem
liny”Cannonatohormonyiinnesubstancjeużywane
homeostazykrytycznychzmiennychwymienionych
przeznaszekomórkidokomunikowaniasięmiędzysobą.
przezWalteraCannona,jegoprawidłowefunkcjono-
WswoimesejuCannonwprowadziłpojęciehomeo-
waniezostajezakłócone,comożeskutkowaćchorobą,
stazy,abyopisaćregulacjęśrodowiskawewnętrznego
czylipatologią{pathos–cierpienie}.Chorobydzieląsię
ciała.Wyjaśnił,żewybrałprzedrostekhomeo-(podobnylub
nadwiegłównegrupywzależnościodichpochodzenia:
zbliżony)zamiasthomo-(takisam),ponieważśrodowisko
te,któresąskutkiemwewnętrznychzaburzeńniektó-
wewnętrzneutrzymywanejestraczejwpewnymzakresie
rychfizjologicznychprocesów,orazte,któremająźródła
wartościniżwkonkretnymsztywnympunkcie.Wskazał
zewnętrzne.Wewnętrzneprzyczynychoróbobejmują:
również,żeprzyrostek-stasiswtymprzypadkuoznacza
nieprawidłowywzrostkomórekmogącyspowodować
nowotwórzłośliwylubłagodnyrozrost;produkcjęprze-
ciwciałskierowanychprzeciwkowłasnymtkankom
4C.Bernard.Introductionàl’étudedelamédecine,Paris:J.-B.
(chorobyautoimmunologiczne)orazprzedwczesną
Baillière,1865(www.gutenberg.org/ebooks/16234).
5W.B.Cannon.Organizationforphysiologicalhomeostasis.
śmierćkomóreklubzaburzeniaichfunkcjonowania.
PhysiolRev9:399–443,1929.
Równieżchorobydziedzicznemogąmiećprzyczyny
