Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Transportpęcherzykowy
59
SaturacjaSzybkośćtransportusubstratuzależyodstę-
fagocytozęzarodzajendocytozy,alemechanistycznie
żeniasubstratuiliczbycząsteczeknośnika,czyliwłaści-
procesytesąróżne.Materiaopuszczakomórkinadro-
wościwspólnejdlaenzymówiinnychbiałek.Dla
dzeprocesuzwanegoegzocytozą,którajestodwrotnością
ustalonejliczbynośnikówwzroststężeniasubstratu
endocytozy.
zwiększaprędkośćtransportudomaksimum,czylido
momentu,gdywszystkiemiejscawiązaniananośnikach
SPrAWDzENIE
25.Jaknazwiesznośnik,który
będązajęteprzezsubstrat.Wtympunkcienośnikiosią-
WIEDzY
transportujedwasubstraty
gająsaturacjęipracująmaksymalnieszybko,więcdalszy
wprzeciwnychkierunkachwpoprzek
błony?
wzroststężeniasubstratuniewywołujeżadnegoefektu.
26.Wanalogiinawiązującejdohalikon-
Narycinie2.17cprzedstawionowykresobrazującyzjawi-
certowejopisaliśmy,jakzwiększyć
skosaturacji.
transportmaksymalny,zwiększając
Nośnikimożnawyobrazićsobiejakodrzwi,przez
liczbędrzwiwiodącychdohali.
którewchodzisięnakoncert.Nakażdedrzwiprzypada
Używająctejsamejanalogii,pomyśl
oinnymsposobiezwiększenia
maksymalnaliczbaosób,któremogąprzeznieprzejść
transportumaksymalnego.
wokreślonejjednostceczasu.Załóżmy,żekażdedrzwi
mogąprzepuścić100osóbnaminutę.Przyjmiemyto
jakomaksymalnąszybkośćtransportu,zwanątranspor-
Fagocytozatworzypęcherzyki
temmaksymalnym.Gdyhalakoncertowajestpusta,troje
zudziałemcytoszkieletu
ludzizobsługiprzechodziprzezdrzwicogodzinę.Szyb-
kośćtransportuwyniesie3osoby/60minlub0,05osoby/
Jeślinalekcjibiologiiuczyłeśsięoamebie,możewidzia-
min,cobezwątpieniajestponiżejmaksimum.Wprzy-
łeś,jaktejednokomórkoweorganizmypobierająpoży-
padkuwystępumiejscowegozespołutanecznegoprzez
wieniezotoczenia,otaczającjeizamykającwpęcherzyku
drzwiwejdzieokoło50osób/min,conadalbędziewarto-
przenoszonymdocytoplazmy.Fagocytoza{phagein–
ściąponiżejmaksimum.Jednakgdynakoncertprzyjedzie
jeść+cyte–komórka+-sis–proces}toproceszależny
jednaznajpopularniejszychgruprockowych,tysiąceosób
odaktyny,wktórymkomórkawchłaniabakterięlubinną
zgromadzisięprzedhalą.Pootwarciudrzwitetysiące
cząstkęizamykająwdużym,związanymzbłonąpęche-
osóbbędąusiłowaływejść,aledrzwiprzepuszczajątylko
rzykiemzwanymfagosomem{soma–ciało}(rYC.2.18).
100osób/min.Drzwibędąpracowałyzmaksymalną
Fagosomodczepiasięodbłonykomórkowejiprzemiesz-
prędkością,niezależnieodtego,czyliczbaosóbchcących
czadownętrzakomórki,gdziełączysięzlizosomem,
dostaćsiędośrodkawyniesie1000czy3000.Szybkość
któregoenzymytrawienneniszcząbakterię.Fagocytoza
transportuosiągniesaturacjęprzy100osobach/min.
wymagaenergiizATP,abyporuszaćcytoszkieletemoraz
Wjakisposóbkomórkimogązwiększaćswoje
abytransportowaćpęcherzykwewnętrzukomórki.Ulu-
możliwościtransportowe,unikającsaturacji?Jednym
dzifagocytozazachodziwokreślonychtypachbiałych
zesposobówjestzwiększenieliczbynośnikówwbłonie.
krwinek,zwanychfagocytami,którespecjalizująsięwDpo-
Tozadziałajakotwieraniedodatkowychdrzwidohali
żeraniu”bakteriiorazinnychobcychcząstek.
koncertowej.Wniektórychokolicznościachkomórki
mogąwbudowywaćdodatkowenośnikiwswojebłony,
Endocytozatworzymniejsze
awinnychsytuacjachmogąwycofywaćnośniki,abyogra-
pęcherzyki
niczyćruchcząsteczekdolubzkomórki.
Wszystkieformytransportuzudziałemnośników
Endocytoza,drugizesposobów,zapomocąktóregoduże
wykazująspecyficzność,konkurencyjnośćisaturację,
cząsteczkilubcząstkidostająsiędokomórek,różnisię
ale–cowieszzwcześniejszychfragmentówrozdziału
odfagocytozydwiemaważnymicechami.Popierwsze,
–mogąróżnićsięrównieżinnąistotnącechą:transport
wendocytoziepowierzchniabłonyraczejwpuklasię,niż
biernywykorzystującynośniki–znanylepiejjakodyfuzja
jestwypychana.Podrugie,pęcherzykiformowanewtrak-
ułatwiona–niewymagadostarczeniaenergiizzewnętrz-
cieendocytozysązdecydowaniemniejsze.Dodatkowo
negoźródła.Transportaktywnywymagadostarczenia
niektóreprzypadkiendocytozysąprocesamikonstytu-
energiizATPbezpośredniolubpośrednio.
tywnymi,tzn.kluczowymifunkcjami,którezawszesą
realizowane.Natomiastfagocytozamusibyćwywołana
TrANSPOrTPĘCHErzYKOWY
obecnościąsubstancji,którazostaniesfagocytowana.
Endocytozajestprocesemaktywnym,wyma-
Codziejesięzmakrocząsteczkami,któresązbytduże,
gającymenergiizATP.Możebyćnieselektywna,
abywchodzićdokomóreklubwychodzićznichprzezka-
pozwalającpłynowizewnątrzkomórkowemuwejśćdo
nałylubnośniki?Przemieszczająsięonezapomocąprzy-
komórkiwprocesiezwanympinocytozą{pino–pić}lub
pominającychbąbelkipęcherzykówtworzonychzbłony
wysoceselektywna,umożliwiającwchodzeniedokomórki
komórkowej.Komórkiużywajądwóchpodstawowych
tylkospecyficznychcząsteczek.Wendocytoziezwiąza-
procesówdoimportowaniadużychcząsteczekiczą-
nejzreceptoremligandwiążesięzbłonowymbiałkiem
stek:fagocytozyiendocytozy.Niektórzybadaczeuznają
receptorowym,aktywująccałyproces.
rOzDzIAŁ
2
