Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
44
rOzDzIAŁ2Dynamikabłon
Wprzepływieobjętościowymgradientciśnieniapowo-
dujeprzepływpłynuzobszaruowyższymciśnieniudo
obszaruoniższymciśnieniu.Wprzepływającympłynie
znajdująsięwszystkiejegoskładniki,wtymrozpuszczone
lubzawieszonewnimsubstancje.Krewpłynącaprzez
układkrążeniajestdoskonałymprzykłademprzepływu
objętościowego.Sercedziałajakpompa,którawytwarza
obszarwysokiegociśnieniaipowodujeprzepływosocza
wrazzrozpuszczonymiwnimsubstancjamiizawie-
szonymiwnimkrwinkamiprzeznaczyniakrwionośne.
Przepływpowietrzaprzezpłucatokolejnyprzykładprze-
pływuobjętościowego,którynapotkasz,uczącsięfizjologii.
Inneformytransportusąbardziejspecyficzneniż
przepływobjętościowy.Omawiającje,należynazwać
poruszającesięzaichpomocącząsteczki.Mechanizmy
transportu,októrychbędzieszsięuczyćwkolejnych
częściachtegorozdziału,obejmujądyfuzję,transport
zudziałembiałekoraztransportpęcherzykowy.
Błonykomórkowesąwybiórczo
przepuszczalne
Wielesubstancjiprzemieszczasięswobodniewewnątrz
organizmu,alewymianamiędzyprzestrzeniąwewnątrz-
izewnątrzkomórkowąjestograniczonabłonąkomór-
kową.To,czysubstancjawejdziedokomórki,zależyod
właściwościbłonykomórkowejorazsubstancji.Błony
komórkowesąwybiórczoprzepuszczalne,coozna-
cza,żeniektórecząsteczkimogąprzeznieprzechodzić,
ainnenie.
Odskładnikówtłuszczowychibiałkowychdanej
błonykomórkowejzależy,którecząsteczkiwejdądo
komórki,aktórejąopuszczą.Jeślibłonaumożliwia
przechodzenieprzezniąsubstancji,oznacza,żejestprze-
puszczalnadlatejsubstancji.Jeślibłonauniemożliwia
przechodzenieprzezniąsubstancji,jestnieprzepusz-
czalnadlatejsubstancji.
Przepuszczalnośćbłonyjestzróżnicowanaimożesię
zmieniaćwwynikuzmianwbiałkachlublipidachbłono-
wych.Niektórecząsteczki,naprzykładtlenu,dwutlenku
węglaczytłuszczów,łatwoprzechodząprzezwiększość
błonkomórkowych.Natomiastjony,większośćcząsteczek
polarnychorazbardzodużecząsteczki(jakbiałka)wchodzą
dokomórekztrudemlubmogąwcaleniewchodzić.
Dwiewłaściwościcząsteczkiwpływająnajejruch
przezbłonykomórkowe:jejrozmiarirozpuszczalność
wtłuszczach.Bardzomałecząsteczkiorazterozpusz-
czalnewtłuszczachmogąprzechodzićbezpośrednio
przezdwuwarstwęfosfolipidową.Większeitrudniej
rozpuszczalnewtłuszczachcząsteczkizazwyczajnie
wchodządokomórekaniznichniewychodzą,chyba
żekomórkaposiadaspecyficznebiałkobłonowetrans-
portującetecząsteczkiprzezdwuwarstwęfosfolipidową.
Bardzodużecząsteczkilipofoboweniemogąbyćtrans-
portowaneprzezbiałkaimusząwchodzićdokomórek
lubwychodzićznichwpęcherzykach.
Istniejewielesposobówkategoryzowaniasposobu,
wjakicząsteczkiprzechodząprzezbłony.Jedenzesche-
matów,opisanywyżej,rozdzielaruchcząsteczekzgodnie
zwymaganiamifizycznymi:czyzachodzinadrodze
dyfuzjibezpośredniejprzezdwuwarstwęfosfolipidową,
czyzachodzidziękipomocybiałekbłonowych,czypolega
nawejściudokomórkiwpęcherzyku(rYC.2.5).Drugi
schematklasyfikujeruchzgodniezjegowymaganiami
energetycznymi.Transportbiernyniewymaganakładu
energii,pozaenergiąpotencjalnązmagazynowaną
rYC.2.5
Transportprzezbłony
Ruchsubstancjiprzezbłonymożebyć
klasyfikowanywedługwymagań
energetycznych(wnawiasach)
lubwedługdrogifizycznej(przezwarstwę
błony,przezbiałkabłonowelubwpęcherzyku).
pęcherzykowy(ATP)
Transport
Egzocytoza
Endocytoza
Fagocytoza
Aktywny
utworzonyprzezATP)
Pośrednilubwtórny
pierwotnytransport
transportaktywny
aktywny(ATPazy)
(gradientstężeń
Bezpośrednilub
TRANSPORTPRZEZBŁONY
Zudziałembiałek
(gradientelektrochemiczny)
Kanałzakwaporyny
Dyfuzjaułatwiona
(gradientstężeń)
Kanałjonowy
(osmoza)
Bierny
(gradientstężeń)
Dyfuzjaprosta
