Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Układykontroliihomeostaza
UKŁADYKONTrOLI
IHOMEOSTAzA
15
krwidotkankiizwiększonymdowozemtlenudodanego
obszaru.
Abyutrzymaćhomeostazę,ludzkieciałomonitoruje
pewnekluczowefunkcje,takiejakciśnienietętniczeczy
stężenieglukozywekrwi,któremusząznajdowaćsię
wściśleokreślonymzakresiewartości,jeśliorganizmma
pozostaćzdrowy.Teważnezmienneregulowaneutrzy-
mywanesąwichakceptowalnych(prawidłowych)zakre-
sachwartościprzezfizjologicznąkontrolęmechanizmów,
którezaczynajądziałać,gdydanazmiennazanadtood-
chylisięodswojejwartościzadanejluboptymalnej.
Istniejądwapodstawowerodzajekontroliodruchowej:
lokalnaoraznaodległość.
Wswojejnajprostszejformie
wszystkieukładykontrolimajątrzy
RYCI1I8
Prostyukładkontroli
komponenty(RYCI1I8):(1)sygnał
wejściowy;(2)regulatorlubośrodek
integrujący,któryzbierainforma-
cjeprzychodząceizapoczątkowuje
wejściowy
Sygnał
integrujący
Ośrodek
wyjściowy
Sygnał
Odpowiedź
stosownąodpowiedź;(3)sygnałwyj-
ściowy,którytworzyodpowiedź
systemu.Ośrodkikontroliodruchowej
naodległośćsąjednakbardziejzłożone
niżtenprostymodel,gdyżmogą
odbieraćsygnaływejściowezwielu
źródeł,aichsygnaływyjściowemogą
działaćnawielenarządówdocelowych.
Kontrolalokalnajest
ograniczonadotkanki
Najprostsząformąkontrolijestkon-
trolalokalna,któraograniczasiędo
zaangażowanejtkankilubkomórki
(RYCI1I9).Wkontrolilokalnejwzględ-
nieizolowanazmianapojawiasięwda-
nejtkance.Sąsiadującekomórkilub
grupakomórekodbierazmianęwich
bezpośrednimpobliżuiodpowiada,
zazwyczajprzezuwolnieniesubstancji
RYCI1I9
ODPOWIEDŹ
Wkontrolilokalnej
odpowiedźinicjują
komórkiznajdujące
sięwpobliżuzmiany.
LOKALNA
LOKALNA
ZMIANA
Porównaniekontrolilokalnejiodruchowej
Mózg
Naczyniakrwionośne
izapoczątkowuje
odpowiedź.
zmianę
ocenia
Mózg
zmianaciśnienia
odbieranatutaj.
tętniczegojest
Układowa
ODRUCHOWA
jestinicjowana
ODPOWIEDŹ
przezodległe
KLUCZ
komórki.
Bodziec
Ośrodekintegrujący
Odpowiedź
Wkontroliodruchowej
odpowiedźpojawia
sięwkomórkach
odległych.
przekaźnikowych.Odpowiedźogra-
niczonajestdoobszaru,wktórym
wystąpiłazmiana–stądterminkon-
trolalokalna.Jedenzprzykładówkon-
trolilokalnejmożnazaobserwować,
gdyspadastężenietlenuwtkankach.
Komórkiwyścielającemałenaczynia
krwionośne,którezaopatrujądany
obszarwkrew,reagująnaobniżoną
prężnośćtlenuiuwalniającząsteczkę
sygnałową.Substancjataprzenika
dosąsiednichkomórekmięśniowych
wścianienaczynia,przekazującimsy-
gnałdorozkurczu.Relaksacjamięśni
rozciąga(rozszerza)naczyniekrwiono-
śne,coskutkujewzrostemprzepływu
Kontrolaodruchowawykorzystuje
sygnalizacjęnaodległość
Zmiany,któresąrozsianepocałymcielelubogólnoustro-
joweznatury,wymagająbardziejskomplikowanychsys-
temówkontroli,abyutrzymaćhomeostazę.Naprzykład
utrzymywanieciśnieniakrwiniezbędnegodojejprawi-
dłowegokrążeniajestkwestiąraczejsystemowąniżlo-
kalną.Ponieważciśnieniekrwidotyczycałegoorganizmu,
utrzymywaniegowymagakomunikacjiikoordynacji
rOzDzIAŁ
1
