Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dynamikabłon
W1992r.personelodizolowanegoodświataszpi-
tem.Pacjentwymiotowałipotrzebowałdożylnego(i.v.)
talaAtoifipołożonegonawyspachSalomona
napołudniowymPacyfikustanąłprzeddylema-
[odłac.intravenae–przyp.tłum.]uzupełnieniapłynów,
jednakszpitalnezapasyzostaływyczerpane,asamolot
zkolejnądostawąmiałprzyleciećzakilkadni.Rozwią-
zaniembyłowypróbowaniesposobu,októrymjakdotąd
tylkosłyszano–dożylnegopodaniawodykokosowej,
którajeststerylnymroztworempowstającymwewnętrzu
dojrzewającychkokosów.Przezdwadnidożyłpacjenta
docierałpowolipłynkapiącyzmłodychkokosówzawie-
szonychprzyjegołóżku.Pacjentszybkowyzdrowiał
ipoczułsięnatyledobrze,żemógłzostaćwypisanydo
domu1.
Niktniewie,ktopierwszywykorzystałwodękoko-
sowąjakoroztwórdożylny,jednakpodobnehistorie
opowiadalizarównoJapończycy,jakiBrytyjczycybiorący
udziałwwalkachnaPacyfikupodczasdrugiejwojny
światowej.Wybórodpowiedniegoroztworupodanego
dożylnieniepowinienbyćjednakkwestiąszczęśliwego
przypadku.Takiwybórwymagazrozumieniapodziału
ludzkiegociałanakompartmenty(przestrzenie)oraz
sposobów,wjakiróżnesubstancjemogąmiędzynimi
przechodzić.
33
Cząsteczkiwodyjakojedynemogąswobodnie
przechodzićmiędzykomórkamiapłynemzewnątrzko-
mórkowym.Zewzględunatenswobodnyprzepływwody
przestrzeńzewnątrzkomórkowaiwewnątrzkomórkowa
pozostająwstanierównowagiosmotycznej{osmos–
pchać,naciskać},wktórejstężeniapłynówsąrównepo
obustronachbłonykomórkowej.(Stężeniejestwyrażone
jakoilośćsubstancjirozpuszczonejwokreślonejobjętości
roztworu).ChociażstężeniaECForazpłynuwewnątrz-
komórkowego(intracellularfluid,ICF)sąrówne,niektóre
substancjerozpuszczonesąbardziejstężonewjednym
ztychkompartmentówwporównaniuzdrugim(ryc.
2.1d).Oznaczato,żeorganizmznajdujesięwstanienie-
równowagichemicznej.
Narycinie2.1dpokazanonierównomierneroz-
mieszczeniegłównychsubstancjirozpuszczonych
wprzestrzeniachpłynowychludzkiegociała.Naprzykład
stężeniajonówsodu,chloruidwuwęglanów(HCO
3
–)są
wyższewpłyniezewnątrzkomórkowymniżwewnątrz-
komórkowym.Jonypotasowewystępująwwyższym
stężeniuwewnątrzkomórki.Wapń(niepokazanyna
rycinie)występujewwyższymstężeniuwpłyniezewnątrz-
komórkowymniżwcytozolu,chociażwielekomórek
magazynujeCa2+wewnątrzorganelli,takichjakretiku-
lumendoplazmatyczneimitochondria.
Nawetpłynzewnątrzkomórkowynieosiągarów-
nowagimiędzyswoimidwomasubkompartmentami:
osoczemipłynemśródmiąższowym(tkankowym).
Osoczetopłynnamacierzkrwiwukładziekrążenia.
Białkaiinnedużeanionysąobecnewosoczuwwysokim
stężeniu,aleniemogąprzechodzićprzeznieszczelny
nabłoneknaczyńkrwionośnych,zatemsąwzasadzie
nieobecnewpłynietkankowym(ryc.2.1d).Zdrugiej
strony,mniejszecząsteczkiijony,naprzykładNa+iCl–,
sąwystarczającomałe,abymogłyswobodnieprzechodzić
przezkomórkiśródbłonka,dlategomajątakiesamestę-
żeniawosoczuiwpłynieśródmiąższowym.
Różnicestężeńpowodującenierównowagęche-
micznąsącharakterystycznącechąkażdegożywego
organizmu,ponieważtylkostałydopływenergiipozwala
nautrzymanietakiegostanu.Jeślisubstancjerozpusz-
czoneprzejdąprzezbłonyoddzielająceprzestrzenie
zewnątrz-iwewnątrzkomórkowe,koniecznejest
dostarczenieenergii,abyzawrócićjedoprzestrzeni,
którąopuściły.NaprzykładjonyK+,którewypływają
zkomórek,ijonyNa+,którewpływajądokomórek,
sązawracanedoswoichmacierzystychkompartmen-
tówzapomocązużywającegoenergięenzymu,zwanego
Na+-K+-ATPaząlubpompąsodowo-potasową.Gdy
komórkiginąiniemogąwykorzystywaćenergii,jony
zachowująsięzgodniezdrugimprawemtermodynamiki
ipowracajądostanuprzypadkowości,cooznaczautratę
nierównowagichemicznej.
Wielezdotychczaswspomnianychsubstancjiroz-
puszczonychworganizmietojony,dlategomusimytakże
rozważyćrozkładładunkówelektrycznychmiędzyprze-
strzeniąwewnątrzkomórkowąizewnątrzkomórkową.
Homeostazanieoznaczarównowagi
Organizmmadwazasadniczekompartmentypłynowe:
komórkiorazpłyn,któryjeotacza(rYC.2.1).Płynze-
wnątrzkomórkowy(extracellularfluid,ECF)wokółko-
mórekdziałajakbuformiędzynimiaśrodowiskiemna
zewnątrzorganizmu.Wszystko,cowchodzidokomórek
lubwychodziznich,musiprzejśćprzezECF.
BIEŻĄCYPrOBLEM|Mukowiscydoza
Ponad100lattemupołożnewykonywałynietypowy
testurodzącychsięniemowląt:położnalizałaczoło
niemowlęcia.Słonysmakmiałoznaczać,żedziecko
umrzezpowodutajemniczejchorobypowodującej
zwiotczenieciałaiutrudniającejoddech.Współcześnie
podobnyutestpotu”mógłbyzostaćwykonany
wdużymszpitalu–tymrazemjednakprzyużyciu
nowoczesnejtechniki–u18-miesięcznegochłopca,
którynazywasięDanielBilleriuktóregowystępują
takieobjawy,jakutratymasaciałaitrudności
zoddychaniem.Jaknazywasiętatajemniczachoroba?
Mukowiscydoza(cystisfibrosis,CF).
33
45
52
64
65
74
1D.Campbell-Falketal.Theintravenoususeofcoconutwater.
AmJEmergMed18:108–111,2000.
rOzDzIAŁ
2
