Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pytaniasprawdzające
15.Przyrostsubstancjiworganizmiepochodzizmetabolizmu
lubześrodowiskazewnętrznego.Utratanastępujewdrodze
dalszegometabolizmulubwydalania(s.12;ryc.1.6).
16.Wskaźnikpoboru,produkcjilubutratysubstancjix
wyrażanyjestjakoprzepływmasowy,gdzieprzepływ
masowy=stężenie×objętośćprzepływu(s.13).
17.Klirensjestwskaźnikiemoczyszczaniakrwizdanej
substancjiprzezjejwydalanie,metabolizmlubobate
procesy.Wątroba,nerki,płucaiskórausuwająsubstancje
zkrwi(s.14).
18.Komórkiorazpłynzewnątrzkomórkowyutrzymują
homeostazę,aleichskładniejestidentyczny.Znajdująsię
onewdynamicznymstanieustalonym(s.14).
19.Stężeniawiększościroztworówwposzczególnych
kompartmentachsąróżne,wynikiemczegojeststan
nierównowagi(s.14;ryc.1.7).
27.Zmienneregulowane,któreulegajązmianomwsposób
przewidywalny,zwanesąrytmamibiologicznymi.
Te,którewiążąsięzcyklamidzień–noc,torytmy
okołodobowe(s.19;ryc.1.14).
29
rOzDzIAŁ
Fizjologiajakonauka
28.Obserwacjeieksperymentysąkluczowymielementami
badanianaukowego.Hipotezatologicznapróba
odpowiedzinapytanieoto,wjakisposóbzachodzidany
proces(s.21).
29.Czynnik,naktórywpływabadaczweksperymencie
naukowym,tozmiennaniezależna,aczynnik
obserwowanyprzezbadaczatozmiennazależna.
Zasadniczącechąkażdegodobrzezaprojektowanego
eksperymentujeststosowaniekontroli,służącej
upewnieniusię,żeobserwowanezmianywynikają
jedyniezwpływubadacza,aniezdziałaniaczynników
zewnętrznych(s.21).
30.Dane–informacjeuzyskanezeksperymentu–sączęsto
analizowaneiprezentowanewpostaciwykresów(s.21;
ryc.1.15).
31.Teorianaukowatohipotezawspartaprzezdane
pochodzącezwieluźródeł.Jeślinowedowodynaukowe
niepotwierdzająteoriilubmodelu,musząonezostać
zrewidowane(s.24).
32.Eksperymentynazwierzętachsąwartościowezewzględu
naniezwykłązmiennośćwpopulacjiludzioraztrudność
wkontrolieksperymentównaludziach.Ponadtozawsze
tam,gdzieludziestająsięobiektamibadań,pojawiająsię
pytanianaturyetycznej(s.24).
33.Wcelukontroliwielubadańeksperymentalnychczęści
pacjentówpodajesięnieaktywnąsubstancjęzwanąplacebo.
Efektyplaceboinocebo,zachodzącenawetwprzypadku
podaniasubstancjinieaktywnej,mogąwpłynąćnawyniki
eksperymentu(s.24).
34.Wbadaniuześlepąpróbąuczestnicyniewiedzą,czy
otrzymująwłaściwylek,czyplacebo.Podczasbadania
zpodwójnieślepąpróbąjedynymiosobamiwiedzącymi,
któragrupaotrzymujeleczenieeksperymentalne,aktóra
leczeniekontrolne,sąosobyniezaangażowanebezpośrednio
weksperyment.Wbadaniuskrzyżowanymgrupa,która
początkowobyłakontrolną,stajesięnastępniegrupą
eksperymentalną,iviceversa(s.25).
35.Metaanalizascaladanezwielubadańnaukowych
wposzukiwaniutrendów(s.26).
Układykontroliihomeostaza
20.Zmienneregulowanemająwartośćzadanąizakres
prawidłowychwartości(s.15;ryc.1.11).
21.Najprostszakontrolahomeostatycznazachodzina
poziomietkankilubkomórkiinazywasiękontroląlokalną
(s.15;ryc.1.9)
22.Układykontroliskładająsięztrzechelementów:sygnału
wejściowego,ośrodkaintegrującegoorazsygnału
wyjściowego(s.15;ryc.1.8).
23.Szlakodruchowymożnaprzedstawićzapomocądwóch
pętli:pętliodpowiedziipętlisprzężeniazwrotnego.
Bodziec,odbieranyprzezczujnik,rozpoczynapętlę
odpowiedzi.Następnieczujnikwysyłasygnałwejściowydo
ośrodkaintegrującego,którypodejmujedecyzjęodalszym
działaniu.Sygnałwyjściowy,pochodzącyodośrodka
integrującego,trafiadoefektora,któryzapoczątkowuje
adekwatnąodpowiedź(s.16;ryc.1.10)
24.Wsprzężeniuzwrotnymujemnymodpowiedź
przeciwstawiasięlubusuwapoczątkowybodziec,co
wkonsekwencjihamujepętlęodpowiedzi(s.18;ryc.1.12a).
25.Wpętlisprzężeniazwrotnegododatniegoodpowiedź
raczejwzmacniabodziec,niżgoosłabiaczyusuwa.
Destabilizujetoukładdoczasu,ażinterwencjalub
zdarzeniespozapętlizatrzymaodpowiedź(s.18).
26.Sprzężeniewyprzedzającepozwalaciałuprzewidzieć
nadchodzącązmianęizapoczątkowaćpętlęodpowiedzi
jeszczeprzedjejwystąpieniem(s.19).
1
PYTANIASPrAWDzAJĄCE
PorozwiązaniuponiższychzadańisprawdzeniuodpowiedziwDodatkuApowróćdoWynikównauki(WN)napoczątkutegorozdziału.
PoziompierwszyPrzeglądwiedzyiterminologii
1.Podajdefinicjęfizjologii.Opiszzwiązekmiędzyfizjologią
aanatomią.
2.Nazwijróżnepoziomyorganizacjibiosfery.
3.Podajnazwydziesięciuukładówludzkiegociałaiokreślich
głównefunkcje.
4.CooznaczastwierdzenieDFizjologiajestnauką
integracyjną”?
5.Podajdefinicjęhomeostazy.Podajprzykładywybranych
zmiennychregulowanychpodlegającychkontroli
homeostatycznej.
6.Określ,jakiesączterygłównekierunkiwfizjologii.
7.Poukładajwodpowiedniejkolejnościnastępujące
elementyodruchu,takabyutworzyłyonefizjologiczną
pętlęodpowiedzi:sygnałwejściowy,ośrodekintegrujący,
sygnałwyjściowy,odpowiedź,czujnik,bodziec,
efektor.
